Nagroda Nobla w dziedzinie literatury 2025 przyznana László Krasznahorkaiemu za potwierdzenie siły sztuki

Szwedzka Akademia ogłosiła, że Nagroda Nobla w dziedzinie literatury za rok 2025 została przyznana wybitnemu węgierskiemu prozaikowi, László Krasznahorkaiemu. W uzasadnieniu kapituła podkreśliła, że nagroda została wręczona „za przekonujące i dalekowzroczne dzieło, które pośród apokaliptycznego przerażenia potwierdza siłę sztuki”. Tradycyjna ceremonia wręczenia tego prestiżowego wyróżnienia odbędzie się 10 grudnia 2025 roku w Sztokholmie. W momencie ogłoszenia laureat, urodzony 5 stycznia 1954 roku, ma 71 lat. Wartość finansowa nagrody wynosi 11 milionów koron szwedzkich, co stanowi równowartość około 1,7 miliona dolarów amerykańskich.

Trajektoria twórcza Krasznahorkai’ego, często zestawianego z takimi mistrzami pióra jak Franz Kafka i Thomas Bernhard, koncentruje się na dogłębnej analizie motywów rozpadu, egzystencjalnej rozpaczy oraz groteskowego bytu w światach odizolowanych. Jego monumentalne powieści, w tym „Szatańskie tango” (1985) oraz „Melancholia oporu” (1989), stały się kluczowymi punktami odniesienia w interpretacji złożonych przemian społecznych. Choć te dzieła przesycone są mrokiem i przeczuciem katastrofy, paradoksalnie afirmują niezłomną wartość ludzkiego ducha i aktu twórczego. Akademia zwróciła uwagę, że jego proza, mimo ponurej tematyki, charakteryzuje się bardziej kontemplacyjnym i wyważonym rytmem, być może czerpiącym z tradycji wschodnich, co nadaje jego pracom unikatową wielowarstwowość.

Krasznahorkai jest drugim węgierskim pisarzem uhonorowanym tym zaszczytem, po Imre Kertészu, który otrzymał Nobla w 2002 roku. Jego płodna kariera została doceniona licznymi innymi znaczącymi wyróżnieniami. W szczególności należy wymienić Międzynarodową Nagrodę Bookera, którą odebrał w 2015 roku. Do jego dorobku należą również Nagroda Kossutha (2004) oraz National Book Award for Translated Literature (2019). Pierwsze opowiadanie opublikował już pod koniec lat 70., lecz to debiutancka powieść „Szatańskie tango” przyniosła mu światową sławę i została przetłumaczona na wiele języków, włączając w to chiński.

W spuściźnie autora istotne miejsce zajmuje wieloletnia współpraca z reżyserem Bélą Tarrem. Tarr przeniósł na ekran takie dzieła Krasznahorkai’ego jak „Szatańskie tango” i „Melancholia oporu”, a także film „Koń turyński”. Doniesienia wskazują, że pisarz wybrał dobrowolne wygnanie w Trieście, aby zdystansować się od bieżącego krajobrazu politycznego Węgier. Przyznanie Nagrody Nobla stanowi potwierdzenie, że zdolność do dostrzegania i opisywania złożoności istnienia pozostaje najwyższym aktem kreacji i odporności w epoce nieustannych transformacji.