Astronomowie osiągnęli znaczący postęp w mapowaniu architektoniki Drogi Mlecznej, identyfikując i precyzyjnie katalogując 87 odrębnych strumieni gwiezdnych, które są genetycznie powiązane z gromadami kulistymi (GCs) naszej galaktyki. Te niezwykle wydłużone struktury stanowią rozciągnięte pozostałości mniejszych galaktyk karłowatych lub samych gromad, które uległy deformacji i rozerwaniu pod wpływem potężnych sił pływowych działających w Drodze Mlecznej. Wyniki tego przełomowego przedsięwzięcia badawczego, które ukazały się 16 października 2025 roku na serwerze preprintów arXiv, opierają się na analizie danych zebranych przez satelitę Gaia Europejskiej Agencji Kosmicznej. Informacje te są kluczowe nie tylko dla zrozumienia ewolucji gwiazd, ale także dla śledzenia dystrybucji niewidzialnej, lecz fundamentalnej, ciemnej materii galaktycznej.
Ten naukowy kamień milowy został osiągnięty dzięki pracy zespołu badawczego kierowanego przez Yingtiana Chena z prestiżowego Uniwersytetu Michigan. Zespół ten wdrożył wyrafinowany, zautomatyzowany algorytm detekcyjny, któremu nadano nazwę „StarStream”. Algorytm ten wyróżnia się na tle tradycyjnych metod, ponieważ wykorzystuje zaawansowane modelowanie oparte na prawach fizyki, co zapewnia mu znacznie wyższą zdolność detekcyjną niż techniki zorientowane wyłącznie wizualnie. Dzięki tej przewadze StarStream był w stanie wydobyć z szumu danych i ujawnić struktury, które dotychczas pozostawały całkowicie niezauważone przez badaczy.
Nowo skatalogowany zbiór 87 strumieni został metodycznie podzielony na dwie kategorie. Pierwsza to grupa o wysokiej wierności, obejmująca 34 niezaprzeczalne cechy, a druga to grupa uzupełniająca, składająca się z 53 dodatkowych struktur. Warto podkreślić, że sam tylko zbiór wysokiej jakości efektywnie podwaja wcześniej znaną liczbę strumieni powiązanych z gromadami kulistymi, co w sposób dramatyczny poszerza naszą wiedzę o najbliższym galaktycznym sąsiedztwie. Ponadto, badanie dostarczyło cennych, ilościowych wglądów w procesy ewolucyjne rządzące tymi formacjami. Naukowcy z powodzeniem oszacowali uśrednioną po orbicie szybkość utraty masy, jakiej doświadczyły macierzyste gromady kuliste.
Ustalono, że zdecydowana większość tych pradawnych zbiorowisk gwiezdnych charakteryzowała się tempem ubytku masy mieszczącym się w zakresie od 1.0 do 100 mas Słońca na milion lat. Interesującym odkryciem było to, że zespół nie zdołał znaleźć silnej korelacji pomiędzy tą szybkością tracenia materii a innymi wewnętrznymi cechami gromad kulistych. Taki brak związku sugeruje, że ewolucja i rozpad tych struktur są determinowane przez bardziej złożony i wieloczynnikowy mechanizm niż pierwotnie zakładano. Zaskakujące rewelacje pojawiły się również w kontekście morfologii nowo odkrytych strumieni.
Wiele z tych formacji okazało się być nietypowo szerokich, stosunkowo krótkich lub znacząco odchylonych od przewidywanych ścieżek orbitalnych ich macierzystych gromad. Jaskrawym przykładem jest strumień powiązany z gromadą NGC 4147, który zaprezentował profil niemal idealnie okrągły, co stanowi wyraźne odstępstwo od oczekiwanego, silnie wydłużonego kształtu. Potwierdzenie istnienia dynamicznie „gorących” lub nieregularnych strumieni stanowi mocną walidację podejścia StarStream, które wnika głęboko w fizyczne modelowanie, wykraczając poza proste rozpoznawanie powtarzalnych wzorców.
Ten rozległy wysiłek mapowania nie tylko wzbogaca katalog składników galaktycznych, ale także rzuca nowe, fundamentalne światło na ścieżki formowania się gromad kulistych, oferując świeże perspektywy na ogólną ewolucję Drogi Mlecznej. Ogromna ilość nowo pozyskanych danych sugeruje, że peryferie naszej galaktyki są znacznie bardziej aktywne dynamicznie i mają bardziej skomplikowaną strukturę, niż wynikało to z dotychczasowych modeli. Otwiera to szerokie pole do przyszłych badań astrofizycznych, koncentrujących się na procesach akrecji galaktycznej oraz precyzyjnym określeniu dystrybucji ciemnej materii w kosmicznym sąsiedztwie.