Archeologiczne odkrycia na Półwyspie Homa w Kenii rzuciły nowe światło na zdolności poznawcze i techniczne naszych wczesnych przodków. W stanowisku Nyayanga, położonym nad brzegiem Jeziora Wiktorii, odnaleziono najstarsze znane narzędzia kamienne, których wiek szacuje się na około 2,6 miliona lat. To odkrycie, opublikowane w prestiżowym czasopiśmie „Science”, stanowi przełom w naszym rozumieniu wczesnej ewolucji człowieka.
Odnalezione artefakty, w tym ostrza wykonane z kwarcytu i ryolitu, zostały przetransportowane z miejsc oddalonych o ponad 10 kilometrów. Taki sposób postępowania świadczył o istnieniu u wczesnych homininów mapy mentalnej terenu oraz zdolności do strategicznego planowania pozyskiwania materiałów. Analiza narzędzi wykazała, że służyły one do obróbki zarówno materiałów roślinnych, jak i zwierzęcych, w tym szczątków hipopotamów, co potwierdzają ślady nacięć na kościach.
Co ciekawe, w tym samym miejscu znaleziono zęby trzonowe należące do Paranthropusa – wymarłego kuzyna człowieka z rodzaju Homo. Sugeruje to, że to właśnie ten gatunek, a nie wyłącznie przedstawiciele rodzaju Homo, mógł być odpowiedzialny za stworzenie tych prymitywnych, lecz funkcjonalnych narzędzi. Jest to znaczące odejście od dotychczasowego poglądu, który przypisywał tworzenie narzędzi wyłącznie linii Homo.
Znaleziska z Nyayanga są powiązane z technologią olduwajską, uznawaną za najstarszą kulturę kamieniarską. Choć wcześniej odkrywano narzędzia tej kultury datowane na 2,6 miliona lat, nowe odkrycia w Kenii, wraz z innymi znaleziskami z tego regionu datowanymi nawet na 3,3 miliona lat, przesuwają początki tej technologii znacznie wcześniej i wskazują na szerszy zasięg geograficzny jej rozwoju. Wcześniejsze dowody sugerowały transport surowców na dystansach do 3 kilometrów, podczas gdy nowe odkrycia pokazały, że hominidy przenosiły materiały na odległości przekraczające 10, a nawet 15 kilometrów.
Ta umiejętność świadomego wybierania lepszych jakościowo kamieni, takich jak kwarcyt czy ryolit, z odległych źródeł, zamiast korzystania z lokalnych skał, jest dowodem na zaawansowane planowanie i rozumienie wartości surowców. Eksperci podkreślają, że technologia olduwajska, umożliwiająca cięcie i rozbijanie materiałów, była kluczowa dla poszerzenia diety naszych przodków, zapewniając dostęp do nowych źródeł pożywienia i stanowiąc fundament dla dalszego rozwoju technologicznego.