Nowe dowody rzucają światło na to, w jaki sposób głębokie wody Antarktyki przeszły w przeszłości przez cykl beztlenowości i regeneracji. Badania opublikowane w prestiżowym czasopiśmie Nature Communications w 2025 roku ujawniły, że podczas starożytnego interglacjału – okresu ciepłego klimatu, który miał miejsce około 426 000 lat temu – przydenne wody Antarktydy doświadczyły znaczących i rozległych epizodów deoksygenacji.
Analiza chemiczna dostarczyła kluczowych informacji na ten temat. Naukowcy skupili się na badaniu autigenicznego uranu (aU), pobranego z głębokomorskich rdzeni wiertniczych pochodzących z obszaru IODP U1540, zlokalizowanego w południowej części Oceanu Spokojnego. Stwierdzono tam nienormalnie wysokie stężenia tego pierwiastka.
Obecność uranu autigenicznego stanowi bezpośredni chemiczny ślad, który jednoznacznie wskazuje na drastyczne obniżenie zawartości tlenu w wodzie. Okresy, w których doszło do tego krytycznego spadku tlenu, zbiegły się w czasie z wyraźnymi zmianami klimatycznymi, co potwierdza ścisłe powiązanie między ciepłym klimatem a kondycją głębin oceanicznych.
W tym samym czasie temperatura wód przydennych była wyższa o około 1 °C niż obecnie obserwowane wartości. Co więcej, globalny poziom morza znajdował się wówczas aż 13 metrów powyżej dzisiejszego stanu. Te dane historyczne podkreślają skalę zmian, jakie zaszły w systemie klimatycznym Ziemi.
Badacze doszli do wniosku, że kluczowym czynnikiem wywołującym ten proces było cofanie się Zachodnioantarktycznego Lądolodu (WAIS) w tamtym starożytnym ciepłym okresie. Topnienie lądolodu spowodowało masowy napływ słodkiej wody do oceanu, co z kolei doprowadziło do fundamentalnej przebudowy prądów oceanicznych. Ta zmiana cyrkulacji była bezpośrednią przyczyną zubożenia w tlen głębokich warstw oceanu.
Opisany mechanizm dobitnie pokazuje, jak wrażliwy jest antarktyczny kontynent lodowy na wzrost temperatur. Utrata stabilności lądolodu ma natychmiastowe i kaskadowe skutki dla globalnej cyrkulacji. Naukowcy ostrzegają, że podobne zdarzenia mogą się powtórzyć w przyszłości – w obliczu obecnego, przyspieszonego wzrostu temperatur i szybkiego topnienia lodowców. Istnieje ryzyko, że cykl oddechowy oceanów oraz rytm klimatyczny zostaną zmienione na tysiąclecia. Zrozumienie tych dawnych procesów jest niezbędne do przewidywania przyszłych zmian, a jak podkreślają autorzy badania: „Głębiny oceanu pamiętają wszystko. A kiedy lód się cofa, woda zaczyna mówić”.