W prowincji Şanlıurfa w Turcji, w ramach projektu „Taş Tepeler”, archeolodzy dokonali niezwykłego odkrycia w neolitycznej osadzie Sayburç. Znaleziono tam ponad 50 struktur, które rzucają nowe światło na życie codzienne i rytualne jednej z najstarszych społeczności osiadłych na Ziemi, datowanej na około 12 600 lat temu.
Prace, kierowane przez dr Eylem Özdoğan z Uniwersytetu w Stambule, wpisują się w szersze badania nad kulturą Göbeklitepe, kluczowym okresem w historii wczesnego człowieka. Odkryte budowle obejmują zarówno konstrukcje mieszkalne, jak i publiczne. Wśród nich znajdują się budynki o kształcie kołowym i prostokątnym, wyposażone w paleniska, platformy i ławy. Charakterystyczne dla tego okresu są również monolity w kształcie litery T. Obecność tych struktur obok siebie sugeruje zorganizowaną przestrzeń, gdzie życie domowe przenikało się z działalnością społeczną.
Dr Özdoğan podkreśliła, że czynności związane z odżywianiem odbywały się w obrębie domostw. Większe, publiczne budynki wyróżniały się odmiennym układem, z licznymi T-kształtnymi monolitami wzdłuż ścian i kamieniami umieszczonymi centralnie. Osada Sayburç była zamieszkiwana nieprzerwanie przez około 300 lat, co stanowi bezcenne źródło danych do analizy ewolucji technik budowlanych i technologii w okresie neolitu, zapewniając ciągły zapis przejścia do osiadłego trybu życia.
Odkrycia w Sayburç mają ogromne znaczenie dla zrozumienia wczesnej historii ludzkości, zwłaszcza procesu transformacji od społeczeństw łowiecko-zbierackich do rolniczych. Sayburç stanowi unikalny przypadek badawczy wśród stanowisk neolitycznych na całym świecie. Region Taş Tepeler, do którego należy Sayburç, jest obszarem o ogromnym znaczeniu archeologicznym, obejmującym stanowiska takie jak Göbeklitepe i Karahantepe, które wyprzedzają wiekiem nawet egipskie piramidy i sumeryjską cywilizację. Te prehistoryczne osady, datowane na około 12 000 lat temu, wskazują na istnienie zaawansowanych społeczności i monumentalnej architektury na długo przed rozwojem rolnictwa i osiadłego trybu życia, co stanowi wyzwanie dla dotychczasowego rozumienia rozwoju cywilizacji.
Badania w ramach projektu Taş Tepeler mają na celu stworzenie inwentaryzacji osad, miejsc obozowania i innych stanowisk z okresu od X do VII tysiąclecia p.n.e., aby lepiej zrozumieć proces przejścia do osiadłego trybu życia.