W sercu Anatolii, w historycznym stanowisku archeologicznym Çatalhöyük, wpisanym na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, trwają intensywne badania archeologiczne. Obecne prace, pod kierownictwem docenta dr. Ali Umuta Türkcana z Uniwersytetu Anadolu, skupiają się na fascynującym zjawisku migracji mieszkańców z wschodniego na zachodni kopiec osadniczy. Odkrycia te pogłębiają naszą wiedzę o wczesnych społecznościach ludzkich, ukazując ciągłość adaptacji i rozwoju.
Na zachodnim stanowisku Çatalhöyük, zespół dr. Türkcana odkrył ślady obecności z okresu bizantyjskiego. Znalezione tam groby, różnorodne pod względem konstrukcji – od komorowych, wykonanych z suszonej na słońcu cegły i kamieni, po liczne groby ceglane o zróżnicowanych formach – świadczą o wielowarstwowości historii tego miejsca i jego ponownym zasiedleniu w późniejszych epokach. Analiza architektoniczna osadnictwa ujawnia ewolucję struktur społecznych, od zwartej zabudowy w niższych warstwach, sugerującej wspólnotowy model życia, po większą dyferencjację w projektowaniu budynków w warstwach wyższych, co wskazuje na stopniowe przekształcenia w organizacji społecznej.
Wschodnia część Çatalhöyük, badana przez zespół profesora dr. Arkadiusza Marciniaka z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, przyniosła równie doniosłe odkrycia. Odsłonięto tam grupy struktur zgrupowanych wokół centralnego dziedzińca, w tym tzw. „Dom Umarłych” lub „Dom Duchowy”, w którym u podstawy znaleziono szczątki około 20 ludzkich szkieletów ułożonych w sposób rytualny. Odkryto również dużą strukturę rytualną z malowanymi ścianami i czternastoma platformami, której dalsze badania zaplanowano na przyszły rok. Te znaleziska rzucają światło na bogactwo praktyk rytualnych i duchowych neolitycznych mieszkańców Çatalhöyük, którzy zamieszkiwali wschodni kopiec od około 7400 do 6200 roku p.n.e.
Çatalhöyük, jako jedno z najstarszych i najlepiej zachowanych osiedli neolitycznych, stanowi klucz do zrozumienia początków cywilizacji. Jego unikalna zabudowa, z domami budowanymi jeden przy drugim i dostępem przez dachy, a także bogactwo malowideł ściennych i rzeźb, świadczą o rozwiniętej kulturze symbolicznej i społecznej. Odkrycia te, w tym te dokonane przez polskie zespoły archeologiczne, podkreślają dynamiczny charakter wczesnych społeczności ludzkich, ich zdolność do innowacji i adaptacji do zmieniających się warunków.