Wysoko w hiszpańskich Pirenejach, na stanowisku archeologicznym Roc de les Orenetes, dokonano niezwykłego odkrycia – 4000-letniej ludzkiej żebra z wbitym w nią grotem strzały z krzemienia. Ten unikatowy artefakt, znaleziony podczas wykopalisk kierowanych przez dr. Carlosa Tornero z Uniwersytetu Autonomicznego w Barcelonie, stanowi rzadki i bezpośredni dowód na istnienie przemocy między ludźmi w okresie wczesnego brązu.
Zranienie na żebrze nosi ślady gojenia, co sugeruje, że osoba ta przeżyła atak, który według badaczy nastąpił od tyłu. Pozostała w ciele grot strzały jest niemym świadkiem brutalnego starcia, które miało miejsce w tym odległym zakątku Europy ponad cztery tysiąclecia temu. To odkrycie, opisane w badaniach z 2024 roku przez bioarcheologów Miguela Ángela Moreno i jego zespół, rzuca nowe światło na społeczne napięcia i konflikty w społecznościach zamieszkujących wysokie partie gór w tamtym okresie.
Stanowisko Roc de les Orenetes, położone na wysokości ponad 1800 metrów nad poziomem morza, jest bogatym źródłem informacji o życiu i śmierci społeczności epoki brązu. Od 2019 roku odkryto tam ponad tysiąc ludzkich kości, pochodzących z okresu od 4100 do 4500 lat temu. Badania wykazały, że co najmniej sześć z 51 zidentyfikowanych tam osób padło ofiarą przemocy interpersonalnej. Wcześniejsze analizy wykazały obecność śladów po narzędziach, złamań i urazów związanych z bronią, jednak wbity grot strzały jest pierwszym jednoznacznym dowodem na bezpośredni atak.
Obecnie prowadzone są dalsze analizy, w tym mikrotomografia rentgenowska i badania DNA nowo odkrytej żebra. Mają one na celu pogłębienie wiedzy na temat historii, zdrowia i życia społeczności z epoki brązu, a także zrozumienie mechanizmów obronnych i adaptacyjnych starożytnych mieszkańców gór. Odkrycie to wpisuje się w szerszy kontekst badań nad przemocą w prehistorii. Podobne znaleziska, jak na przykład starożytna strzała z kwarcytowym grotem znaleziona w norweskich górach, używana przez łowców reniferów około 3000 lat temu, pokazują, że konflikty i walka o zasoby były obecne w różnych kulturach i regionach starożytnej Europy. Badania te podkreślają złożoność życia społecznego i wyzwania, przed jakimi stawali nasi przodkowie, nawet w najtrudniejszych warunkach geograficznych.