Odkrycie Średniowiecznego Muzułmańskiego Nekropolisu na Dnie Issyk-Kul

W 2025 roku, na północno-zachodnim brzegu jeziora Issyk-Kul w Kirgistanie, zakończono ważną ekspedycję badawczą. Inicjatywa ta była efektem międzynarodowej współpracy, którą zorganizowało Rosyjskie Towarzystwo Geograficzne (RGO), Instytut Archeologii Rosyjskiej Akademii Nauk (RAS) oraz Instytut Historii, Archeologii i Etnologii Narodowej Akademii Nauk Kirgiskiej Republiki. Badania koncentrowały się na zatopionym kompleksie Toru-Aigyr, który w epoce średniowiecza stanowił istotny punkt tranzytowy na historycznym Jedwabnym Szlaku.

Obecność Toru-Aigyr na Jedwabnym Szlaku, szlaku łączącym imperia takie jak Chiny i Rzym przez ponad 1500 lat, świadczy o intensywnym charakterze wymiany handlowej w regionie Azji Środkowej. Podczas podwodnych prac wykopaliskowych, prowadzonych na głębokościach od jednego do czterech metrów, archeolodzy natrafili na pozostałości średniowiecznego muzułmańskiego nekropolisu datowanego na XIII-XIV wiek. Wśród odnalezionych artefaktów zidentyfikowano duże naczynia ceramiczne oraz fragmenty konstrukcji z wypalonej cegły, w tym elementy wskazujące na istnienie młyna, co potwierdza odkrycie kamienia młyńskiego.

Te materialne dowody potwierdzają istnienie rozwiniętej osady miejskiej, która, jak się przypuszcza, została zniszczona na początku XV wieku w wyniku potężnego kataklizmu sejsmicznego, co doprowadziło do jej zatopienia. Odkrycie to bywa porównywane do losów Pompejów, z tą kluczową różnicą, że miasto pochłonęła woda, a nie materiały wulkaniczne. Jezioro Issyk-Kul, ósme najgłębsze jezioro świata, jest już znane z bogactwa zabytków archeologicznych, jednak odkrycie infrastruktury miejskiej i nekropolii w rejonie Toru-Aigyr otwiera nowe perspektywy badawcze dla centrum handlowego.

Naukowcy sugerują, że tereny te zostały przejęte przez ludy koczownicze po kataklizmie, co oznaczało koniec dla tej rozwiniętej cywilizacji miejskiej. Współczesne metody badawcze, w tym wykorzystanie podwodnych dronów do dokładnego mapowania stanowiska, są kluczowe dla przyszłych prac konserwatorskich i monitorowania podwodnego dziedzictwa kulturowego. Odkrycie to, potwierdzające istnienie rozwiniętego ośrodka na Jedwabnym Szlaku w XIII-XIV wieku, rzuca nowe światło na dynamikę szlaków handlowych i struktur osadniczych w średniowiecznej Azji Środkowej, stanowiąc fundament dla przyszłych publikacji naukowych i działań ochronnych.