Skorupa ziemska nieustannie ewoluuje, a ruchy płyt tektonicznych powodują rozchodzenie się kontynentów. W perspektywie milionów lat proces ten radykalnie zmienia oblicze naszej planety, prowadząc do powstawania nowych oceanów. Geologowie potwierdzają, że te procesy już się rozpoczęły w różnych zakątkach globu, zapowiadając znaczącą transformację ziemskiej geografii.
Jednym z kluczowych obszarów obserwacji jest Bajkalska Strefa Ryftowa (BRZ), rozciągająca się na około 2000 km przez kontynentalną skorupę Eurazji. W jej sercu znajduje się Bajkał, najgłębsze jezioro świata. Chociaż aktywność sejsmiczna w regionie w ostatnich latach zmniejszyła się do średniego poziomu około 700-800 wstrząsów miesięcznie (po szczycie w 2021 roku), sama struktura geologiczna świadczy o głębokich procesach zachodzących pod powierzchnią.
Innym spektakularnym przykładem jest Wielki Rów Wschodoafrykański, gigantyczny system ryftów o długości około 6400 km, rozciągający się od Etiopii po Mozambik. W 2005 roku w Etiopii powstał nowy rów o długości 56 km, który poszerza się w tempie 1,2 cm rocznie. Co więcej, w 2018 roku, po intensywnych opadach deszczu, w Kenii pojawiły się kolejne pęknięcia, którym towarzyszyły podziemne drgania. Naukowcy przewidują, że podobne zjawiska będą nadal występować, a proces rozpadu Afryki na dwa odrębne kontynenty, który wcześniej szacowano na 10-50 milionów lat, może być znacznie szybszy, potencjalnie dokonując się w ciągu zaledwie 1-5 milionów lat.
Islandia, położona na granicy płyt tektonicznych euroazjatyckiej i północnoamerykańskiej, doświadcza rozchodzenia się tych płyt w tempie 2,5 cm rocznie, co powoduje ekspansję wyspy. Pod lodami Antarktydy kryje się natomiast sieć ukrytych dolin ryftowych, które mogą w przyszłości stać się zalążkiem nowego oceanu. Analizy satelitarne i badania radarowe ujawniły istnienie tych struktur, które mają znaczenie dla zrozumienia ewolucji skorupy ziemskiej.
Te geologiczne przemiany przypominają, że dla planety miliony lat to zaledwie mgnienie oka. Kontynenty wciąż dryfują, oceany się poszerzają, a nowe morza pojawiają się tam, gdzie kiedyś istniały znane nam krajobrazy. Być może za miliony lat ktoś, przeglądając atlas, ze zdumieniem odkryje: "Kiedyś w miejscu Oceanu Syberyjskiego istniało tylko jezioro Bajkał – piękne i głębokie."