Antarktyda doświadcza "zielonej rewolucji" w obliczu alarmującego topnienia lodu

Nowe badanie opublikowane 3 października 2025 roku w czasopiśmie "Nature Geoscience" wskazuje na niepokojącą transformację Antarktydy, która zaczyna przypominać procesy obserwowane w Grenlandii dwie do trzech dekad temu. Zjawisko to, określane jako 'grenlandyzacja', obejmuje zapadanie się lodowców szelfowych i przyspieszone topnienie lodu, co ma poważne konsekwencje dla globalnego poziomu mórz.

Naukowcy z Duńskiego Instytutu Meteorologicznego (DMI), we współpracy z Uniwersytetem Technicznym w Danii i Uniwersytetem w Leeds, podkreślają, że Antarktyda, długo uważana za bardziej stabilną niż Arktyka, doświadcza obecnie niepokojących zmian. Obserwacje satelitarne ujawniają kurczące się lodowce szelfowe, przyspieszający przepływ lodowców w kierunku morza oraz zanikanie lodu morskiego. Od lat 90. XX wieku Antarktyda przyczyniła się już do wzrostu globalnego poziomu mórz o około siedem milimetrów, a tempo to przyspiesza. Badania wskazują, że Antarktyda traciła lód w tempie około 135 miliardów ton rocznie, a w latach 2002-2017 pokrywy lodowe wniosły jedną trzecią całkowitego wzrostu średniego poziomu morza. W ciągu ostatnich 25 lat lodowce szelfowe Antarktydy straciły około 6000 gigaton lodu, głównie z powodu topnienia od spodu.

Zjawiska te mają ogromne znaczenie, ponieważ południowe masy lodowe kryją w sobie potencjał do znaczącego podniesienia poziomu mórz. Jak podkreśla Ruth Mottram, klimatolog z DMI, topnienie lodu w Antarktydzie jest redystrybuowane w sposób, który bardziej dotyka nasze szerokości geograficzne niż ta sama ilość pochodząca z Grenlandii. Potencjalne zapadnięcie się Lodowca Szelfowego Zachodniej Antarktydy samo w sobie mogłoby doprowadzić do podniesienia poziomu mórz o ponad 4,8 metra. Przyspieszenie topnienia lodowców w Zachodniej Antarktydzie, takich jak Lodowiec Thwaitesa, budzi szczególne obawy, ponieważ jego potencjalne zapadnięcie się może podnieść poziom mórz o ponad 3 metry w ciągu najbliższych dwustu lat. Naukowcy ostrzegają, że całkowite stopienie pokrywy lodowej Antarktydy mogłoby podnieść poziom mórz o około 58 metrów.

Te alarmujące wnioski są zgodne z dyskusjami prowadzonymi podczas konferencji zorganizowanej przez Royal Society w Londynie pod hasłem "Globalne skutki ekstremalnych zjawisk klimatycznych w regionach polarnych: Czy Antarktyda osiąga punkt krytyczny?". Naukowcy, w tym profesor Michael Meredith, oceanograf, ostrzegają przed znacznie szybszymi zmianami w Antarktydzie od 2016 roku i ich globalnymi konsekwencjami, podkreślając pilną potrzebę ograniczenia emisji gazów cieplarnianych.

Obserwuje się również znaczące zmiany w zasięgu lodu morskiego wokół Antarktydy. Chociaż w latach 2012-2014 odnotowano rekordowe maksima zasięgu lodu morskiego, od 2016 roku obserwuje się ogólny trend spadkowy, z coraz częstszymi rekordowo niskimi wartościami. Na przykład, zimowy lód morski Antarktydy w 2025 roku osiągnął trzeci najniższy poziom w ciągu prawie pół wieku. Spadek ten ma wpływ na bilans energetyczny Ziemi, ponieważ lód morski odbija promieniowanie słoneczne, podczas gdy ciemniejsza woda oceaniczna je pochłania.