Wykopaliska archeologiczne w starożytnej Aleksandrii Troas, położonej w prowincji Çanakkale w Turcji, odsłaniają nowe fascynujące fragmenty historii tego niegdyś tętniącego życiem miasta. W tym sezonie prace archeologiczne koncentrują się na odsłonięciu monumentalnego odeonu, który mógł pomieścić od 2000 do 3000 widzów, oraz imponującej stoai, będącej częścią miejskiej agory.
Aleksandria Troas, założona w okresie hellenistycznym i rozwijająca się jako kolonia rzymska, była kluczowym ośrodkiem na wybrzeżu Morza Egejskiego. Jej strategiczne położenie na szlakach handlowych i posiadanie portu przyczyniło się do jej rozwoju. W szczytowym okresie, między I a IV wiekiem naszej ery, populacja miasta szacowana była na około 100 000 mieszkańców, co czyniło ją jedną z najludniejszych metropolii tamtych czasów. Miasto, które ostatecznie zostało opuszczone w XIII wieku, nosiło w starożytności miano „Eski Stambul”, czyli „Stary Stambuł”, ze względu na wykorzystanie jego kamieni do budowy obiektów w Konstantynopolu.
Badania w Aleksandrii Troas, trwające od 2011 roku pod kierownictwem profesora Erhan Öztepe z Uniwersytetu w Ankarze, skupiają się na obszarze forum. W tym roku szczególny nacisk położono na dwa wcześniej niezbadane sektory: odeon i kompleks monumentalnej stoai. Profesor Öztepe podkreśla znaczenie odeonu, który stanie się kolejnym ważnym przykładem tego typu budowli w regionie. Odkryta w 2006 roku inskrypcja z czasów panowania cesarza Hadriana wspomina o festiwalach i nagrodach dla artystów dionizyjskich, co świadczy o kwitnącej społeczności teatralnej.
Odsłonięty odeon, służący do organizacji wydarzeń kulturalnych i muzycznych, posiada zachowane ściany zewnętrzne, a prace archeologiczne koncentrują się obecnie na odkrywaniu jego widowni, zwanej cavea. Warto wspomnieć o inskrypcji znalezionej w pobliżu odeonu, która wspomina o muzyku z Lesbos, uhonorowanym posągiem. Równolegle prowadzone są prace nad monumentalnym kompleksem związanym z agorą, obejmującym stoę z podziemnym korytarzem sklepionym, czyli kryptoportykiem, połączonym z główną ulicą miasta. Odkryte niedawno wejścia sugerują istnienie pomieszczeń za obecnym obszarem wykopalisk, które mogą mieć około siedmiu metrów wysokości.
Cesarz Hadrian, znany z licznych inwestycji, odegrał kluczową rolę w rozwoju miasta, finansując m.in. znaczący akwedukt, którego budowę nadzorował Herodes Atticus. W 132 roku n.e. kolonia rzymska w Aleksandrii Troas wzniosła pomnik na cześć cesarza Hadriana, doceniając jego liczne dobrodziejstwa. Aleksandria Troas, jako ważny port i centrum handlowe, odgrywała kluczową rolę w połączeniach między Azją Mniejszą a Europą. Miasto było również miejscem ważnym dla historii chrześcijaństwa, odwiedzanym przez św. Pawła.
Pomimo znaczenia historycznego i archeologicznego, wiele obszarów miasta, zwłaszcza mieszkalnych, pozostaje nieodkrytych ze względu na kwestie własności prywatnej. Dalsze badania tych terenów mogą dostarczyć kluczowych informacji na temat ewolucji miasta i przenikania się tradycji greckich i rzymskich.