Wieloryby grenlandzkie (Balaena mysticetus) to jedne z najdłużej żyjących ssaków na Ziemi, których wiek szacuje się na ponad 200 lat. Ich niezwykła długowieczność jest przedmiotem intensywnych badań naukowych, które rzucają światło na mechanizmy biologiczne sprzyjające długiemu życiu i odporności na choroby. Odkrycia, takie jak znalezienie w ciele wieloryba grota harpunu z końca XIX wieku, pozwoliły oszacować wiek jednego osobnika na około 115 lat. Analizy soczewek ocznych, zawierających specyficzny aminokwas, również potwierdziły wiek niektórych wielorybów w przedziale 135-180 lat, a jeden osobnik przekroczył nawet 200 lat. Te fascynujące badania wskazują na kluczową rolę genetyki w tej niezwykłej zdolności do przetrwania.
Klucz do długowieczności wielorybów grenlandzkich tkwi w ich genetyce. Naukowcy zidentyfikowali duplikację genu CDKN2C, który hamuje podziały komórkowe i zapobiega zaprogramowanej śmierci komórek. Ta unikalna adaptacja ewolucyjna, która pojawiła się około 4-5 milionów lat temu, może odpowiadać za ich wyjątkową odporność na procesy starzenia i nowotwory. Zjawisko to wpisuje się w paradoks Peto, który obserwuje, że większe i dłużej żyjące organizmy nie wykazują proporcjonalnie większego ryzyka zachorowania na raka. Wieloryby grenlandzkie posiadają również zaawansowane mechanizmy naprawy DNA, w tym podwyższony poziom białek CIRBP i RPA2, co dodatkowo spowalnia starzenie i chroni przed chorobami. Inne geny, takie jak ERCC1 i PCNA, również odgrywają rolę w naprawie DNA i zwiększonej odporności na raka.
Wieloryby grenlandzkie zamieszkują wody Arktyki i Subarktyki, gdzie ich masywne ciała i gruba warstwa tłuszczu (do 50 cm) zapewniają izolację termiczną. Osiągają długość do 18,8 metra i wagę do 90 710 kilogramów. Charakterystyczną cechą jest brak płetwy grzbietowej, co ułatwia im poruszanie się pod lodem morskim. Ich dieta opiera się na planktonie, który filtrują za pomocą fiszbinów, a rocznie spożywają około 100 ton pokarmu, głównie krylu i widłonogów.
Pomimo swojej odporności i długowieczności, wieloryby grenlandzkie napotykają na wyzwania związane z działalnością człowieka i zmianami klimatycznymi. W Rosji gatunek ten jest wpisany do Czerwonej Księgi jako zagrożony. Jednakże, społeczności rdzenne na Czukotce i Alasce, takie jak Iñupiat i Yupik, posiadają ustalone kwoty na połów tych zwierząt w ramach polowań subsystencyjnych, regulowanych przez Międzynarodową Komisję ds. Wielorybnictwa (IWC). Te tradycyjne praktyki są kluczowe dla ich kultury i przetrwania, a ich zrównoważony charakter jest ściśle monitorowany. Populacja wielorybów grenlandzkich w zachodniej Arktyce wykazuje oznaki odrodzenia, szacuje się ją na około 12 505 osobników w 2019 roku, podczas gdy populacja w Morzu Ochockim pozostaje nieliczna i zagrożona.