De Europese Commissie presenteert dit jaar haar eerste plan voor betaalbare huisvesting, een belangrijk initiatief om de aanhoudende huisvestingscrisis binnen de Europese Unie te bestrijden. Dit plan, dat in 2025 wordt verwacht, heeft tot doel lidstaten, regio's en steden te ondersteunen bij het vergroten van de beschikbaarheid van betaalbare en duurzame woningen, met speciale aandacht voor kwetsbare groepen.
De urgentie van de crisis werd benadrukt door de oproepen van burgemeesters van grote Europese steden in mei 2025, wat leidde tot de ontwikkeling van een Europees Actieplan Huisvesting. Europees Commissaris voor Energie en Huisvesting, Dan Jørgensen, onderstreept de noodzaak van een gecoördineerde aanpak en een 'nieuwe investeringsgolf'. Het voorgestelde plan bevat voorstellen voor nieuwe financieringsmechanismen en herziene staatssteunregels om nationale uitgavenbeperkingen te versoepelen en alternatieve investeringen te stimuleren.
Een centraal onderdeel van het plan is de voorgestelde oprichting van een betaalbaar-woningenfonds, naar het model van Next Generation EU, met een beoogd bedrag van €300 miljard, waarvan €100 miljard aan subsidies. De Commissie werkt tevens samen met lidstaten om de steun voor huisvesting onder het Cohesiebeleid te verdubbelen en herziet de staatssteunregels om investeringen te bevorderen. Specifiek wordt de huisvestingscrisis in Portugal erkend en aangepakt met dit nieuwe plan, dat financiering, staatssteun en maatregelen voor lokale accommodaties omvat.
De huisvestingscrisis treft miljoenen Europeanen. In 2023 besteedde gemiddeld 10,6% van de huishoudens in steden en 7% in landelijke gebieden meer dan 40% van hun inkomen aan huisvesting. Jongeren worden onevenredig geraakt; meer dan een kwart (26%) woont in overvolle woningen, wat 9,2% meer is dan de algemene bevolking. De stijging van huizenprijzen (48% sinds 2015) en huurprijzen (tot 48% in grote steden tussen 2014 en 2023) verergeren de problematiek.
De Europese Commissie heeft gedurende 2025 een dialoog over betaalbare huisvesting gevoerd om input te verzamelen, met een verwachte publicatie van het plan in 2026. De staatssteunregels voor huisvesting zijn herzien om lidstaten bredere steun te bieden dan alleen sociale huisvesting. De voorgestelde maatregelen, waaronder een pan-Europees investeringsplatform en herziene staatssteunregels, pakken de structurele oorzaken van de crisis aan. De betrokkenheid van de Europese Investeringsbank (EIB) bij betaalbare huisvesting via publiek-private schema's is een belangrijke stap om huisvesting te transformeren tot een fundamenteel recht, met focus op duurzaamheid, toegankelijkheid en sociale rechtvaardigheid.