In januari 2025 heeft de Afrikaanse Unie (AU) de Kampala-verklaring aangenomen, een strategisch raamwerk dat de landbouw en voedselsystemen van het continent transformeert van 2026 tot 2035. Deze verklaring, aangenomen tijdens een buitengewone top in Kampala, Oeganda, markeert een verschuiving van een focus op traditionele landbouw naar een alomvattende benadering van agrovoedingssystemen. Het initiatief erkent de onderlinge verbondenheid van productie, handel, investeringen, voeding, inclusie en bestuur als cruciale pijlers voor duurzame ontwikkeling. De verklaring stelt ambitieuze doelen voor 2035, waaronder het halveren van verliezen na de oogst, het verdrievoudigen van de intra-Afrikaanse agrovoedselhandel en het verhogen van het aandeel lokaal verwerkte voedselproducten tot 35% van het agrovoedsel-BBP. Deze doelstellingen bouwen voort op de eerdere Maputo- (2003-2013) en Malabo-verklaringen (2015-2025). De goedkeuring van de tienjarige strategie en het actieplan van het Comprehensive Africa Agriculture Development Programme (CAADP) is ook onderdeel van de verklaring. De AU streeft ernaar om tegen 2035 100 miljard dollar aan publieke en private investeringen te mobiliseren om de landbouwsector te versterken. Dit is een aanzienlijke verhoging ten opzichte van de huidige budgettaire toewijzingen, waarbij landen als Nigeria minder dan 3% van hun nationale budget aan landbouw besteden. De verklaring benadrukt ook het belang van het aanpakken van de uitdagingen op het gebied van kinder- en voedselzekerheid, met een focus op het vergroten van de toegang tot voedzame en betaalbare diëten voor iedereen. Meer dan 1 miljard Afrikanen kan zich momenteel geen gezonde voeding veroorloven, en ongeveer 20% van de Afrikaanse bevolking lijdt aan ondervoeding, wat de urgentie van deze transformatie onderstreept. Lage opbrengsten, minder dan 25% van het potentieel, kosten het continent jaarlijks 68 miljard dollar als gevolg van bodemdegradatie en inefficiënt gebruik van meststoffen.
De intra-Afrikaanse handel speelt een sleutelrol in deze transformatie. Het verdrievoudigen van de handel in agrovoedselproducten tegen 2035 kan niet alleen de economische groei stimuleren, maar ook de voedselzekerheid verbeteren door de beschikbaarheid en toegankelijkheid van voedsel te vergroten. Dit zal leiden tot hogere inkomens voor boerengemeenschappen, banencreatie en een grotere diversiteit aan voedselproducten voor consumenten. De strategie richt zich ook op het versterken van de capaciteiten van kleine boerenbedrijven, die tot 80% van het voedsel in Sub-Sahara Afrika produceren. De Afrikaanse Continentale Vrijhandelszone (AfCFTA) is een belangrijke stap in het faciliteren van deze handel, door tarieven en niet-tarifaire barrières te verminderen en douaneprocedures te vereenvoudigen. De Kampala-verklaring erkent ook de noodzaak van veerkrachtige voedselsystemen in het licht van klimaatverandering en andere schokken. Investeringen in klimaatadaptatie, innovatie en waarschuwingssystemen zijn essentieel om de landbouwproductie te beschermen en de voedselzekerheid te waarborgen.
De focus op duurzame landbouwpraktijken en het bevorderen van waardecreatie door middel van lokale verwerking van landbouwproducten zal de economische ontwikkeling verder stimuleren en de afhankelijkheid van importen verminderen. De ambitie om 35% van het agrovoedsel-BBP te genereren uit lokaal verwerkte producten tegen 2035 is een belangrijke stap in de richting van economische zelfvoorziening en industriële groei op het continent. De verklaring omvat zes strategische verbintenissen, 35 interventiegebieden en 22 meetbare doelen, met als doel de gewasopbrengsten met 45% te verhogen en de voedselzekerheid te verbeteren tegen 2035. Nigeria heeft zich gecommitteerd aan deze visie, ondanks de uitdagingen zoals voedselonzekerheid, waarbij ongeveer 18% van de bevolking hiermee te kampen heeft.