Op 14 oktober 2025 markeert het Internationale Ruimtestation (ISS) een buitengewone mijlpaal: meer dan een kwart eeuw onafgebroken menselijke aanwezigheid in een lage baan om de aarde (LEO). Sinds de lancering heeft deze historische internationale samenwerking tussen diverse landen gediend als een cruciaal platform voor baanbrekende wetenschappelijke ontdekkingen en technologische validatie. De resultaten zijn verstrekkend, met name op het gebied van biotechnologie, de ontwikkeling van nieuwe materiaalwetenschappen en geavanceerde astronomische waarnemingen die onze kijk op het universum hebben veranderd. Desondanks nadert de operationele levensduur van het station, dat decennialang de grenzen van menselijke verkenning heeft verlegd, zijn einde. De officiële fase van de buitengebruikstelling staat gepland om in 2030 van start te gaan, wat een zorgvuldige planning vereist voor de laatste momenten van dit iconische project.
NASA heeft reeds een definitief en gedetailleerd plan opgesteld voor de laatste manoeuvres van het ISS, waarbij de nadruk ligt op verantwoord beheer van de ruimtevaart en het minimaliseren van risico’s. Dit principe van 'orbital stewardship' is van cruciaal belang. Het agentschap is momenteel bezig met het contracteren van belangrijke Amerikaanse industriële partners. Het doel van deze contracten is de verwerving van gespecialiseerde ruimtevaartuigen die noodzakelijk zijn voor een veilige en gecontroleerde de-orbit. Dit weloverwogen proces is nauwkeurig ontworpen om te garanderen dat alle overgebleven brokstukken, na het doorstaan van de intense hitte van de terugkeer in de atmosfeer, op een onschadelijke manier neerkomen. De landingszone is een aangewezen, onbewoond gebied in de Stille Zuidzee, een locatie die in de ruimtevaartgemeenschap vaak de "ruimtevaartkerkhof" wordt genoemd. De gecontroleerde terugkeer in de atmosfeer zelf staat gepland om te beginnen in januari 2031, nadat de procedures voor de-orbiting al in het voorgaande jaar, 2030, zijn ingezet.
Deze geplande beëindiging van de ISS-operaties wordt door NASA niet geïnterpreteerd als een stopzetting van activiteiten in LEO, maar eerder als een strategische wending en een kans voor vernieuwing. Het primaire doel blijft het waarborgen van een ononderbroken stroom van wetenschappelijk onderzoek en menselijke bewoning in een lage baan om de aarde. Om dit te bewerkstelligen, zet NASA zich actief in om het ecosysteem voor commercieel beheerde en geëxploiteerde ruimtestations te stimuleren, zodat zij de rol van het ISS kunnen overnemen. Het agentschap heeft daartoe fundamentele contracten toegekend aan baanbrekende entiteiten in de private sector. Deze bedrijven zijn: Axiom Space, Blue Origin, Nanoracks en Northrop Grumman. Zij hebben de gezamenlijke taak gekregen om de volgende generatie orbitale buitenposten te ontwerpen en te bouwen, wat een revolutionaire stap is in de commercialisering van de ruimte.
Het strategische vertrouwen op innovatie vanuit de private sector is een hoeksteen van de nieuwe aanpak. Dit is essentieel voor het ontsluiten van toekomstige toegankelijkheid en duurzaamheid in LEO op een kostenefficiënte manier. Door deze verschuiving kan NASA haar middelen en aandacht verleggen naar de exploratie van de diepe ruimte, een langetermijndoel dat centraal staat in de Artemis-missies naar de Maan en uiteindelijk naar Mars. De rijke erfenis van internationale samenwerking die het ISS heeft gevestigd, wordt nu weerspiegeld en voortgezet in de commerciële sfeer. Hierdoor krijgen diverse commerciële partijen de bevoegdheid om voort te bouwen op dat robuuste fundament.
De succesvolle uitvoering van deze complexe overdracht is van vitaal belang en moet een continue menselijke aanwezigheid in een baan om de aarde veiligstellen via deze ontluikende commerciële kanalen, waardoor de menselijke voetsporen in de ruimte blijven groeien. De transitie markeert een nieuw tijdperk. Terwijl het ISS zijn laatste jaren ingaat, is de focus nu volledig gericht op het creëren van een robuuste en concurrerende commerciële markt. Dit zorgt ervoor dat de voordelen van onderzoek in microzwaartekracht beschikbaar blijven voor wetenschappers en industrieën wereldwijd, lang nadat het ISS zijn historische missie heeft voltooid.