De gouverneur van Oaxaca, Salomón Jara Cruz, heeft Adidas en ontwerper Willy Chavarría aangeklaagd wegens vermeende culturele toe-eigening van het 'Oaxaca Slip On'-model. Dit schoeisel, dat recentelijk werd gepresenteerd in het Puerto Rico Museum of Art, is geïnspireerd op de traditionele huaraches van de gemeenschap van Villa Hidalgo Yalálag in de Sierra Norte van Oaxaca.
Het 'Oaxaca Slip On'-model combineert de silhouet van traditionele Mexicaanse huaraches met de urban esthetiek van Adidas, gebruikmakend van premium leer, klassiek weefwerk en een hoge zool in sneakerstijl. De gemeenschap van Yalálag werd echter noch geraadpleegd noch gecrediteerd voor dit ontwerp, wat tot controverse heeft geleid. Gouverneur Jara Cruz sprak zijn afkeuring uit en stelde dat de adoptie van culturele elementen van inheemse volkeren voor commerciële doeleinden zonder vrije, voorafgaande en geïnformeerde toestemming hun collectieve rechten schendt. Zijn regering zal juridische steun verlenen aan het Zapotec Inheemse Volk van Villa Hidalgo Yalálag om hun cultureel erfgoed te beschermen. Het Oaxaca Secretariaat van Culturen en Kunsten (Seculta) heeft eveneens geëist dat de commercialisering van het 'Oaxaca Slip On'-model onmiddellijk wordt geschorst en vraagt om een proces van dialoog en herstel met de gemeenschap van Yalálag, samen met publieke erkenning van de culturele oorsprong van de ontwerpen.
Dit incident doet denken aan eerdere gevallen van culturele toe-eigening waarbij internationale merken traditionele Mexicaanse ontwerpen zonder toestemming gebruikten, zoals de collectie van Carolina Herrera uit 2019 met borduurwerk dat lijkt op dat van ambachtslieden uit Tenango de Doria en de Isthmus van Tehuantepec. Mexico heeft in 2021 een wet aangenomen die de ongeautoriseerde exploitatie van inheemse en Afro-Mexicaanse culturele uitingen verbiedt en criminaliseert, met als doel de intellectuele eigendomsrechten van inheemse gemeenschappen te beschermen. Eerdere gevallen van toe-eigening in Mexico omvatten merken als Zara, Anthropologie en Patowl. De Mexicaanse overheid heeft in het verleden ook klachten ingediend bij merken als Louis Vuitton en Ralph Lauren, wat leidt tot debatten over de grenzen tussen culturele waardering en toe-eigening. De juridische stappen die Oaxaca nu onderneemt, onderstrepen de groeiende inspanningen van Mexico om zijn rijke culturele erfgoed te beschermen tegen commerciële exploitatie zonder toestemming of compensatie voor de oorspronkelijke makers.