De Aarde doorstaat zwaarste geomagnetische storm van 2025 (G4), veroorzaakt poollicht op lage breedtegraden

Tussen woensdag 12 november en donderdag 13 november 2025 werd onze planeet Aarde getroffen door een uitzonderlijk krachtige geomagnetische storm. Dit kosmische fenomeen bereikte de classificatie G4 op de schaal van de Amerikaanse National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA). Deze gebeurtenis markeerde de zwaarste storm die tot nu toe in het lopende jaar is waargenomen. Hoewel de verwachte hoogste graad G5 niet werd bereikt, registreerde de storm een piek Kp-index tussen G4.3 en G4.7. De aanleiding voor deze verstoring was een reeks intense zonnevlammen, waaronder een krachtige X1.7-vlam die reeds op 9 november had plaatsgevonden.

Wetenschappers van het Laboratorium voor Zonne-astronomie van IKI RAN en ISZF SO RAN benadrukten dat de abnormale intensiteit van de storm het directe gevolg was van een zogenaamde ‘dubbele klap’. Twee afzonderlijke coronale massa-ejecties (CME’s), die op 9 en 10 november de zon verlieten, versmolten tijdens hun reis door de ruimte. De latere, snellere uitstoot haalde de eerdere plasmawolken in, drukte deze samen en versnelde ze. Dit resulteerde in de vorming van één enkele, veel dichtere en snellere structuur. Deze gecombineerde structuur zorgde voor een aanzienlijk versterkt effect op de magnetosfeer van de planeet. De initiële voorspellingen, die uitgingen van een niveau G3–G4, moesten worden bijgesteld door de feitelijke data, aangezien de dynamiek door de samensmelting van de CME’s drastisch was veranderd.

Een van de meest spectaculaire gevolgen van dit kosmische geweld waren de visuele effecten. De uitbreiding van de aurorale ovaal maakte het mogelijk om het poollicht (Aurora Borealis) waar te nemen op breedtegraden waar dit verschijnsel uiterst zeldzaam is. Zo werden in Spanje, met name in Catalonië, de zogenaamde Stabiele Rode Aurora’s (SAR) waargenomen, wat hoogst ongebruikelijk is voor de middenbreedtegraden. In de Verenigde Staten was het poollicht zichtbaar in minstens 21 staten. Het bereik was enorm, van de noordelijke gebieden van Alaska tot de zuidelijke staten Florida en Alabama, wat de buitengewone kracht van de storm onderstreepte.

Naast de adembenemende visuele verschijnselen, brachten het Europees Ruimteagentschap (EKA) en NOAA waarschuwingen uit over de potentiële risico’s voor de technologische infrastructuur. Geomagnetische verstoringen van niveau G4 verhogen de kans op storingen in satellietnavigatiesystemen. Bovendien kunnen ze leiden tot onderbrekingen in de elektriciteitsnetwerken op de grond, met name in de noordelijke regio’s. Specialisten van NOAA voerden continu monitoring uit, aangezien de mogelijkheid bestond dat de storm het kritieke niveau G5 zou bereiken, wat nog ernstiger gevolgen zou hebben gehad.

Hoewel er geen direct biologisch gevaar voor de algemene bevolking bestond, konden meteogevoelige personen en mensen met chronische aandoeningen van het cardiovasculaire of zenuwstelsel wel de invloed van de verstoringen ervaren. Dit uitte zich mogelijk in symptomen zoals hoofdpijn en schommelingen in de bloeddruk. Wetenschappers merkten op dat na het bereiken van de piek op 12 november, de activiteit begon af te nemen. Een langdurige stabilisatie van de magnetosfeer wordt verwacht, aangezien de actieve centra op de Zon inmiddels buiten de Zon-Aarde-lijn zijn gedraaid. Hoewel de kans op herhaling van sterke verstoringen vóór eind november als onwaarschijnlijk wordt beschouwd, wordt infrastructuuroperators en het publiek geadviseerd waakzaam te blijven.