Archeologen hebben in de oude stad Sagalassos, gelegen in de Turkse provincie Burdur, een opmerkelijk marmeren reliëf ontdekt dat een zeldzame voorstelling van de Egyptische god-sfinx Tutu bevat. Het artefact werd aangetroffen binnen een heiligdom uit de Romeinse periode, wat wijst op een fascinerende kruisbestuiving van culturen. De ontdekking, die plaatsvond in oktober 2025, werpt nieuw licht op de politieke en culturele uitwisselingen tussen het Oosten en Egypte gedurende de Romeinse heerschappij.
De scène toont de god-sfinx Tutu, vergezeld door Horus, symbool van koninklijke autoriteit, en Sobek, die de kracht van de Nijl vertegenwoordigt. Deze compositie benadrukt thema's van goddelijk koningschap en beschermende godheden, elementen die resoneren met de Romeinse waardering voor oosterse mystiek en machtssymboliek. Professor Peter Tallen, hoofd van de opgravingen in Sagalassos en directeur Archeologie aan de Bilkent Universiteit, benadrukt dat de stad aanzienlijke handelsbetrekkingen onderhield met Egypte via belangrijke handelsroutes. Dit verklaart de aanwezigheid van dergelijke Egyptische iconografie in een Romeinse context.
De analyse van het marmer bevestigde de oorsprong uit de regio Afyonkarahisar, wat duidt op lokale ambachtslieden die de Egyptische motieven verwerkten. Dit illustreert hoe lokale productie en verre culturele invloeden samensmolten in de artistieke uitingen van die tijd. Sagalassos zelf, gelegen op de hellingen van het Akdağ-gebergte, is een archeologische site van uitzonderlijke betekenis met een geschiedenis die teruggaat tot ongeveer 12.000 jaar geleden. De stad staat op de UNESCO Werelderfgoed Tentatieve Lijst, wat haar mondiale belang onderstreept.
De Romeinse stad, die bloeide in de 2e eeuw na Christus, kende een rijke periode met monumentale bouwwerken, waaronder een imposant theater en thermencomplexen. De vondst van het Tutu-reliëf in een badhuis, en niet in een tempel, suggereert dat de Egyptische goden voornamelijk voor decoratieve en symbolische doeleinden werden gebruikt, wat een interessante nuance toevoegt aan de verspreiding van religieuze iconografie in het Romeinse Rijk. Er is geen bewijs dat de goden daadwerkelijk in Sagalassos werden aanbeden; hun aanwezigheid lijkt eerder een uiting van de brede fascinatie voor exotische en krachtige symboliek die kenmerkend was voor de Romeinse elite.
De ontdekking verrijkt ons begrip van hoe oude steden in Anatolië, zoals Sagalassos, functioneerden als centra van niet alleen handel en economie, maar ook als knooppunten voor artistieke en symbolische uitwisseling. Het reliëf van Tutu, Horus en Sobek, gehouwen uit lokaal Afyon-marmer, is een tastbaar bewijs van de dynamische culturele interacties die het Romeinse Middellandse Zeegebied kenmerkten. Dit soort vondsten, zoals een eerder ontdekte amulet met de god Bes in Noord-Turkije, benadrukt de wijdverbreide invloed van Egyptische symboliek, die vaak werd gebruikt als bescherming en om macht uit te drukken, zelfs ver buiten de grenzen van Egypte zelf.
De Romeinen namen diverse Egyptische godheden op in hun pantheon, zoals Isis en Osiris, en deze werden soms zelfs in Rome zelf vereerd, wat de openheid en het aanpassingsvermogen van de Romeinse religie weerspiegelt. Het reliëf in Sagalassos voegt een nieuw hoofdstuk toe aan dit verhaal van culturele fusie, waarbij oosterse mythologieën de artistieke taal van het Romeinse Rijk verrijkten.