Vleermuizen, de enige zoogdieren die de gave van aanhoudende vlucht bezitten, blijven een bron van wetenschappelijke fascinatie. Een recent en baanbrekend onderzoek, dat in oktober 2025 in het tijdschrift Nature Ecology and Evolution werd gepubliceerd, biedt een nieuw perspectief op de evolutie van deze unieke vaardigheid. De bevindingen suggereren dat vleermuizen geen volledig nieuwe genetische sequenties hebben ontwikkeld voor het vliegen, maar in plaats daarvan bestaande genen, die ze delen met andere zoogdieren, een nieuwe functie hebben gegeven.
Dit mechanisme van genetische herbestemming, ook wel exaptatie genoemd, bevestigt op moleculair niveau hoe een eigenschap die voor een bepaald doel is geëvolueerd, wordt hergebruikt voor een ander, verrassend nieuw doel. De onderzoeksgroep onder leiding van Christian Feregrino toonde aan dat deze herbestemming de vleermuizen in staat stelde om reeds aanwezige genetische bouwstenen te activeren voor de vorming van gespecialiseerde vleugelstructuren en krachtige vliegspieren. Dit daagt traditionele opvattingen uit over de oorsprong van evolutionaire vernieuwingen, met name die structuren die voorheen als volledig nieuw werden beschouwd.
De implicaties van deze ontdekking reiken verder dan de orde van de vleermuizen. Het onderzoek biedt een krachtig model voor het begrijpen van adaptief vermogen in de gehele levensboom. Het toont aan dat complexe aanpassingen niet altijd het resultaat zijn van een reeks compleet nieuwe uitvindingen, maar vaak voortkomen uit het slim herconfigureren van reeds aanwezige genetische informatie. Deze flexibiliteit in het genetisch materiaal wordt gezien als een stille kracht die de veerkracht van het leven op aarde garandeert.
Bovendien vervullen vleermuizen, los van hun genetische prestaties, een onmisbare rol in het ecologisch evenwicht. Ze fungeren als cruciale bestuivers, zaadverspreiders en natuurlijke regulatoren van insectenpopulaties. Het ontrafelen van de genetische basis van hun vlucht kan daarom direct bijdragen aan de ontwikkeling van effectievere beschermingsstrategieën voor deze nachtdieren. Een eerder onderzoek uit 2023 over de evolutionaire divergentie van zoogdieren ondersteunt deze bevindingen, aangezien het al aantoonde dat de genetische 'toolkit' voor ledemaatontwikkeling vroeg in de zoogdiergeschiedenis aanwezig was, wachtend op een nieuwe functie.