DNA-Analyse Bevestigt Identiteit en Gewelddadige Dood van Hertog Béla van Macsó

Een internationaal onderzoeksteam, onder leiding van Hongaarse wetenschappers, heeft de identificatie van de skeletresten van Hertog Béla van Macsó, een 13e-eeuwse Hongaarse edelman, definitief vastgesteld door middel van genetische analyse. De bevindingen, gepubliceerd in november 2025 in het tijdschrift Forensic Science International: Genetics, reconstrueren niet alleen zijn afkomst, maar werpen ook een nieuw licht op de gewelddadige omstandigheden van zijn dood in november 1272.

De hertog bekleedde een prominente positie, afstammend van zowel de Hongaarse Árpád-dynastie als de Scandinavisch-Oost-Europese Rurik-dynastie. De ontdekking van de resten vormt het sluitstuk van een archeologisch mysterie dat bijna een eeuw omspant. De botten werden voor het eerst blootgelegd in 1915 tijdens opgravingen in het Dominicaanse klooster op het Margiteiland in Boedapest. Hoewel deze resten aanvankelijk als verloren werden beschouwd tijdens de Tweede Wereldoorlog, dook het postcraniale skelet in 2018 onverwacht weer op in een ongelabelde doos in het Hongaars Museum voor Natuurgeschiedenis. Het schedelgedeelte bevond zich op dat moment al in de collectie van de Eötvös Loránd Universiteit (ELTE), wat de weg vrijmaakte voor een multidisciplinaire inspanning tot definitieve bevestiging.

De genetische bepalingen, uitgevoerd door specialisten als Anna Szécsényi-Nagy en Noémi Borbély van het Instituut voor Archaeogenomica aan de ELTE, leverden doorslaggevend bewijs. De analyse van het volledige genoom toonde een duidelijke genetische component die wijst op Scandinavische afkomst, wat overeenkomt met de Rurik-lijn van zijn vader. Bovendien bevestigde de mitochondriale lijn (U3b3) een connectie met populaties rond de Zwarte Zee en Byzantijns Anatolië, wat de afstamming van Maria Laskarina, dochter van keizer Theodorus I Laskaris, ondersteunt. De genetische afstand tot Sint Ladislaus paste perfect bij de Árpád-genealogische gegevens, waarmee hij een van de weinige geïdentificeerde middeleeuwse Hongaarse edelen is wiens bijna complete skelet genetisch is vastgesteld.

De forensische evaluatie van de 750 jaar oude botten onthulde een gewelddadige confrontatie, in lijn met 13e-eeuwse Oostenrijkse kronieken die spraken over zijn moord door Ban Henrik Kőszegi en diens bondgenoten. Er werden 26 perimortem verwondingen vastgesteld, toegebracht door ten minste twee verschillende wapens, waaronder een sabel en een langzwaard. Het verwondingspatroon suggereert een gecoördineerde aanval door een minimum van drie aanvallers, waarbij één van voren en twee van de flanken toesloegen, wat wijst op een politiek gemotiveerde executie in plaats van een duel. De diepe sneden duiden er eveneens op dat de hertog geen lichaamsbepantsering droeg tijdens de aanval.

Wetenschappers verkregen ook inzichten in de levensstijl van de hertog door middel van stabiele isotoop- en tandsteentjesanalyses. Deze onderzoeken wezen op een dieet van hoge status, rijk aan dierlijke eiwitten, met een significante hoeveelheid vis, wat het zogenaamde 'zoetwaterreservoir-effect' in de botten veroorzaakte. De microscopische studie van het tandsteentje leverde meer dan duizend microfossielen op, die direct bewijs leverden voor de consumptie van gekookte griesmeel en tarwebrood. Deze bioarcheologische gegevens bieden een zeldzaam venster op de dagelijkse realiteit van een middeleeuwse vorst te midden van de politieke onrust na de dood van Koning Stefanus V in 1272.