Recente onderzoeksresultaten suggereren dat grootschalige installaties voor fotovoltaïsche energie een positieve invloed kunnen hebben op lokale ecosystemen, met name in droge regio's. Dit perspectief verschuift de discussie van mogelijke verstoring naar een symbiotische relatie tussen energieopwekking en ecologisch welzijn. Een diepgaande studie, uitgevoerd bij het Qinghai Gonghe zonnecomplex in China, een van de grootste ter wereld, onderbouwde deze bevindingen met het DPSIR-model om ecologische parameters te evalueren.
De resultaten van de Chinese studie toonden aan dat de biodiversiteit en de bodemkwaliteit significant beter presteerden onder de rijen zonnepanelen dan in de nabijgelegen, onaangetaste referentiegebieden. Wetenschappers verklaren dit ecologische voordeel door de functie van de panelen als een 'ecologische luifel'. Deze structuur vermindert de verdamping van water en zorgt voor stabiliteit van de grond in droge klimaten. Bovendien creëren de installaties unieke microklimaten die een toevluchtsoord bieden aan diverse levensvormen.
Praktijkstudies in het buitenland, onder andere in Duitsland en Engeland, wijzen er bovendien op dat het stoppen met intensief landbouwkundig gebruik op de locatie van een zonnepark op zichzelf al een positieve bijdrage levert aan de natuur. Een doordachte landschappelijke en ecologische inrichting kan de biodiversiteit verder stimuleren. Langdurige verificatie in uiteenlopende klimaatzones blijft echter een noodzakelijke stap in het onderzoek.
Er zijn echter ook tegengeluiden. Sommige ecologen vrezen dat het gebrek aan direct zonlicht en regenval de bodem uitput, wat nadelig is voor insecten en weidevogels. Onderzoekers van TNO wijzen in Nederland specifiek op het gevaar van een slecht ontwerp, waarbij een bedekking van tot 90 procent van het grondoppervlak met oost-west georiënteerde panelen de aanvoer van voedsel en koolstof naar de bodem stopt. Dit kan het bodemecosysteem uit balans brengen, waardoor de grond na 25 jaar onbruikbaar kan worden.
De sleutel tot het maximaliseren van de voordelen ligt in de ontwerpfase. Rijkswaterstaat adviseert om locaties te kiezen waar de natuurwaarde gelijk blijft of idealiter verbetert, en om niet meer dan 75 procent van de grond te bedekken. Dit inzicht noodzaakt een bewuste keuze in de vormgeving van onze energie-infrastructuur, zodat deze niet alleen duurzame energie levert, maar ook een verrijking vormt voor de leefomgeving.