In het zuidoosten van Turkije, in de provincie Şanlıurfa, hebben archeologische opgravingen bij de neolithische nederzetting Sayburç geleid tot de ontdekking van meer dan 50 structuren die ongeveer 12.600 jaar oud zijn. Deze vondsten, onderdeel van het grootschalige "Taş Tepeler Project", bieden een uniek inkijkje in het dagelijkse en rituele leven van een van de vroegste gevestigde gemeenschappen ter wereld. Het project richt zich op sites die geassocieerd worden met de Göbeklitepe-cultuur.
De opgravingen in Sayburç, geleid door Dr. Eylem Özdoğan van de Universiteit van Istanbul, hebben zowel circulaire als rechthoekige gebouwen aan het licht gebracht. Deze structuren zijn voorzien van haarden, platforms en zitbanken. Kenmerkend zijn de T-vormige monolieten, die zowel in woonhuizen als in gemeenschappelijke publieke gebouwen zijn aangetroffen. Dit duidt op een gelaagde samenleving waarin privé- en gemeenschapsruimtes naast elkaar bestonden. Huishoudelijke activiteiten, zoals voedselbereiding, vonden voornamelijk binnen de woningen plaats, terwijl grotere publieke gebouwen een andere indeling vertonen met meerdere T-vormige monolieten langs de muren en stenen in het midden, wat wijst op een specifieke functie binnen de gemeenschap.
Wat Sayburç bijzonder waardevol maakt, is de continue bewoning gedurende ongeveer 300 jaar. Dit biedt archeologen een gedetailleerd historisch overzicht van veranderingen in bouwtechnieken en technologieën tijdens het Neolithicum, inclusief de overgang van ronde naar rechthoekige bouwstijlen. Deze continue bewoningsgeschiedenis maakt Sayburç een uitzonderlijk geval voor het bestuderen van de verschuiving naar een sedentaire levensstijl.
De ontdekkingen in Sayburç dragen aanzienlijk bij aan het begrip van de vroege menselijke geschiedenis en de transformatie naar landbouwgemeenschappen. De site wordt beschouwd als een ongeëvenaard studieobject onder de neolithische vindplaatsen wereldwijd. De Taş Tepeler-regio, inclusief sites als Göbeklitepe en Karahantepe, wordt gezien als een cruciaal gebied dat de overgang naar sedentair leven en de ontwikkeling van vroege gemeenschapsstructuren illustreert. De bewoners van Sayburç waren, ondanks hun gevestigde leven, nog steeds afhankelijk van jacht en het verzamelen van wilde granen, en kenden nog geen gedomesticeerde dieren of landbouw.