De Braziliaanse staat Pará heeft de Amazonezeekoe (Trichechus inunguis) en de Caribische zeekoe (Trichechus manatus) officieel erkend als immaterieel natuurlijk cultureel erfgoed. Deze erkenning, vastgelegd in Wet nr. 11.171/2025, onderstreept het ecologische, culturele en sociaal-milieukundige belang van deze zeedieren voor de regio. De classificatie zorgt ervoor dat natuurbeschermingsprogramma's voor zeekoeien prioriteit krijgen voor overheidsinvesteringen, partnerschappen en samenwerkingsovereenkomsten.
De deelstaatregering zal samenwerken met maatschappelijke organisaties, universiteiten en nationale en internationale instanties om acties te financieren en uit te voeren die gericht zijn op de bescherming en het behoud van deze kwetsbare soorten. Renata Emin, voorzitter van het Bicho D'Água Instituut, benadrukte het belang van dit initiatief als een fundamentele erkenning van de waarde van de soorten en de toegewijde inspanningen van biologen, dierenartsen, opvoeders en lokale gemeenschappen bij het beschermen van de Amazonefauna. Het Bicho D'Água Instituut, opgericht in 2013, richt zich op het behoud en beheer van de biodiversiteit, het stimuleren van duurzame ontwikkeling en het verbeteren van de levenskwaliteit van de lokale bevolking. Hun activiteiten omvatten milieueducatie, redding en rehabilitatie van gestrande dieren, en monitoring.
In Soure, op het eiland Marajó, wordt een nieuwe acclimatiseringsfaciliteit van 500 m² voor zeekoeien gebouwd, met een capaciteit voor maximaal acht dieren. De opening staat gepland voor november 2025. Dit project, ondersteund door het Staatssecretariaat voor Milieu en Duurzaamheid (SEMAS), heeft tot doel het optimaliseren van zeekoeienreddingen in een regio die al tekenen van bevolkingsafname vertoont. De Amazonezeekoe staat op de Rode Lijst van de IUCN als Kwetsbaar (VU) en is een beschermde soort in alle landen die het Amazonebekken delen. Ondanks beschermende wetgeving blijft stroperij een bedreiging, vooral tijdens het droge seizoen wanneer lage rivierstanden de dieren blootleggen.
Recente reddingsacties, zoals de redding van een jonge Amazonezeekoe in april 2025 in Santa Cruz do Arari, illustreren de samenwerkingsgeest tussen overheidsinstanties, NGO's en lokale bewoners. Deze acties tonen de toewijding van Pará aan het behoud van zeekoeien en de erkenning van hun vitale rol in de biodiversiteit en culturele identiteit van de Amazone. Historisch werden zeekoeien bejaagd voor hun vlees en olie, waarbij de commerciële exploitatie al in 1542 begon. Deze historische overbejaging leidde tot aanzienlijke bevolkingsafnames, waardoor de soort in een kritieke staat van instandhouding kwam. Beschermingsinspanningen, waaronder de oprichting van beschermde gebieden en gemeenschapsbetrokkenheid, hebben in sommige regio's veelbelovende tekenen van herstel laten zien.
In Barra do Mamanguape zijn voormalige zeekoeienjagers bijvoorbeeld natuurbeschermingsvoorvechters geworden, die bijdragen aan ecotoerisme en de rehabilitatie van gestrande dieren. Sinds de jaren negentig zijn in dit gebied ongeveer 60 zeekoeien gered en gerehabiliteerd. De Amazonezeekoe is de kleinste van de zeekoeiensoorten en is uniek omdat hij uitsluitend in zoetwateromgevingen leeft. Deze herbivoren spelen een cruciale rol in het in balans houden van waterplanten, wat bijdraagt aan de gezondheid van Amazone-rivieren en waterwegen. Hun dieet bestaat uit meer dan twintig plantensoorten, en ze kunnen dagelijks tot 10% van hun lichaamsgewicht consumeren. De soort is gevoelig voor geluidsoverlast van bootverkeer, vooral rond bevolkte gebieden zoals Belém.
De erkenning van zeekoeien als immaterieel natuurlijk cultureel erfgoed in Pará is een bewijs van de diepgewortelde band tussen de soort en de identiteit van de regio. Deze erkenning versterkt niet alleen de beschermingsinspanningen, maar erkent ook de culturele betekenis die deze dieren hebben voor de lokale gemeenschappen, die hen al lang eren in folklore en tradities. Het Bicho D'Água Instituut, opgericht in 2013, is instrumenteel geweest in diverse reddings- en rehabilitatieprojecten. De nieuwe acclimatiseringsfaciliteit in Soure, die naar verwachting in november 2025 zal worden geopend, zal de reddings- en beschermingsmogelijkheden in een gebied dat te kampen heeft met bevolkingsafname verder versterken. De samenwerkingsgeest, duidelijk in recente reddingsoperaties, benadrukt een verenigde aanpak om deze kwetsbare wezens te beschermen en de rijke biodiversiteit van de Amazone te behouden.