Hoewel katten lang werden beschouwd als solitaire wezens, daagt recent wetenschappelijk onderzoek dit beeld steeds meer uit. Nieuwe studies tonen aan dat katten diepe sociale banden kunnen vormen met hun eigenaren, vergelijkbaar met honden, en daardoor ook stress kunnen ervaren wanneer ze alleen worden gelaten. Verlatingsangst bij katten is een erkende aandoening die naar schatting tussen de 10% en 20% van de huiskatten treft, met potentieel significante gevolgen voor hun welzijn en de harmonie in huis.
Onderzoek, geïnspireerd door studies naar kinderlijke hechting, suggereert dat de meeste katten een veilige hechting vertonen. Dit uit zich in het zoeken van nabijheid en kalmering bij de terugkeer van de eigenaar. Een deel van de katten vertoont echter een onzekere hechting, gekenmerkt door angst of vermijdend gedrag. Dit wijst op een structurele band met mensen, vergelijkbaar met die van kinderen en honden, wat verklaart waarom sommige katten hyper-aanhankelijk worden en lijden onder de afwezigheid van hun primaire bron van zekerheid.
De eerste analyses van verlatingsangst bij katten dateren uit 2002, waarbij symptomen als aanhoudend miauwen, destructief gedrag, onjuiste eliminatie en dwangmatig verzorgen werden gedocumenteerd. Hoewel verlatingsangst bij honden al langer erkend was, duurde het langer om dit bij katten te identificeren en accepteren, mede door het hardnekkige beeld van hun onafhankelijkheid. Recente gegevens uit de jaren 2020 bevestigen de prevalentie: een studie onder 223 katten toonde aan dat 13,5% tekenen van verlatingsangst vertoonde, met destructief gedrag, overmatig vocalisatie en buiten de bak plassen als veelvoorkomende symptomen. In ernstigere gevallen kunnen katten apathie en depressie vertonen.
Factoren zoals alleen wonen, een gebrek aan speelgoed, en zelfs het geslacht van de eigenaar en de leeftijd van de eigenaar (18-35 jaar) zijn geïdentificeerd als mogelijke risicofactoren. Gemiddeld ontwikkelt ongeveer 1 op de 10 huiskatten verlatingsangst. De symptomen variëren van overmatig miauwen en spinnen tot overdreven begroetingen en aanhankelijk gedrag. Escalatie kan leiden tot langdurig miauwen, agressie, zindelijkheidsproblemen en zelfs zelfbeschadiging. Ernstige emotionele stress kan zich ook uiten in verlies van eetlust, apathie of stressgerelateerde fysieke aandoeningen.
Het voorkomen en behandelen van verlatingsangst vereist een veelzijdige aanpak. Essentieel zijn voorspelbare routines, een verrijkte omgeving met voldoende speelgoed en krabpalen, en het vermijden van abrupte vertrekken. Geleidelijke desensibilisatie, waarbij katten langzaam wennen aan korte afwezigheden, is een effectieve methode. In meer gevestigde gevallen kunnen synthetische feromonen of medicatie op voorschrift van een dierenarts worden overwogen.
Recent onderzoek benadrukt dat katten, net als kinderen, een veilige basis nodig hebben om de wereld te verkennen, wat hun behoefte aan een stabiele band met hun eigenaar onderstreept. Studies die de hechting van katten vergeleken met die van honden en kinderen, tonen aan dat katten in ongeveer 65% van de gevallen een veilige hechting vertonen, vergelijkbaar met mensenkinderen en significant hoger dan bij honden. Dit onderstreept de diepte van de sociale banden die katten kunnen vormen en de impact die scheiding op hun emotionele welzijn kan hebben.