De Zweedse Academie heeft de Nobelprijs voor Literatuur voor het jaar 2025 toegekend aan de Hongaarse auteur László Krasznahorkai. De prestigieuze onderscheiding werd hem verleend vanwege zijn "overtuigende en profetische oeuvre, dat te midden van apocalyptische verschrikkingen de onverwoestbare kracht van de kunst opnieuw bevestigt." Deze keuze benadrukt de dringende noodzaak om hedendaagse, collectieve uitdagingen grondig te onderzoeken door de lens van hoogwaardige literatuur.
László Krasznahorkai, geboren op 5 januari 1954 in Gyula, gelegen in het zuidoosten van Hongarije, heeft een volstrekt eigen en direct herkenbare stijl ontwikkeld. Zijn proza wordt vaak vergeleken met het werk van literaire giganten als Franz Kafka en Thomas Bernhard. Het past binnen de Midden-Europese literaire traditie, die zich kenmerkt door een sterke hang naar het groteske en het absurdisme. De schrijver, die zijn jeugd deels doorbracht tussen boeren, richt zijn blik op de thematiek van verval, de dreiging van catastrofes en de verborgen tekortkomingen van het alledaagse bestaan. Krasznahorkai begon zijn literaire loopbaan in 1977. Zijn debuutroman, Satanstango uit 1985, vestigde zich onmiddellijk als een cruciaal werk binnen de Oost-Europese proza, als een anti-utopische parabel over een grotesk leven zonder zinvolle toekomstperspectieven.
De Amerikaanse critica Susan Sontag was een van de eersten die de omvang van zijn talent erkende, door Krasznahorkai de "meester van de apocalyps" te noemen. Zijn verhalen spelen zich vaak af in een onbestemde historische periode, waarin een doorsnee plattelandsomgeving geleidelijk verandert in een ware fantasmagorie. Dit raakt een snaar bij de hedendaagse lezer, die worstelt met het herinterpreteren van mondiale beroering. In recentere publicaties, zoals de roman Herscht 07769 uit 2024, onderzocht de auteur de complexe wisselwerking tussen schoonheid en geweld, waarbij hij de setting verplaatste naar Duitsland.
De samenwerking met filmregisseur Béla Tarr neemt een prominente plaats in binnen zijn artistieke carrière. Hun gezamenlijke inspanningen resulteerden in de verfilming van Satanstango in 1994, wat leidde tot internationale erkenning. De creatieve band zette zich voort met de adaptatie van De Melancholie van het Verzet (oorspronkelijk uit 1989). Deze cinematografische vertalingen droegen bij aan de verspreiding van zijn complexe en ritmisch nauwkeurige teksten onder een breder publiek. De schrijver lichtte zijn kenmerkende schrijfstijl toe door te stellen dat hij de wereld in de tekst moest passen: "Mijn zinnen zijn lang, omdat de wereld niet in korte zinnen past." Critici merkten op dat zijn hoofdstukken soms uitmondden in één enkele, gigantische zin, wat een reflectie is van muzikale frasering.
De toekenning van de prijs in 2025 vestigt opnieuw de aandacht op de rijke Hongaarse literaire traditie, die eerder al werd geëerd met de Nobelprijs in 2002, toen Imre Kertész de laureaat was. Het Nobelcomité hanteert, in tegenstelling tot veel andere prijzen, een strikte geheimhouding over de namen van de genomineerden tot het moment van de officiële bekendmaking. De uitreikingsceremonie staat gepland voor december 2025 in Stockholm. Dit evenement fungeert als een krachtige herinnering aan de intrinsieke veerkracht van kunst, die het vermogen bezit om onze perceptie te hervormen en fundamentele waarheden over het bestaan bloot te leggen, zelfs wanneer de wereld lijkt af te brokkelen.