Japanse Wetenschappers Vertaalden Hersenactiviteit Naar Beschrijvende Tekst

Japanse neurowetenschappers hebben een techniek ontwikkeld die menselijke hersenactiviteit direct omzet in samenhangende beschrijvende tekst, een ontwikkeling die de grens tussen gedachte en taal verder doet vervagen. Dit onderzoek, gepubliceerd op 5 november 2025 in het wetenschappelijke tijdschrift Science Advances, introduceert het concept 'mind-captioning'. Het onderzoek belooft vooruitgang voor communicatiehulpmiddelen en het begrip van visuele informatieverwerking in de menselijke cortex.

Het project stond onder leiding van Tomoyasu Horikawa van de NTT Communication Science Laboratories in Japan. Voor de studie ondergingen zes deelnemers functionele magnetische resonantiebeeldvorming (fMRI) terwijl zij naar een corpus van 2.180 stille videoclips keken. De methode decodeerde de hersensignalen naar semantische kenmerken met behulp van een diep taalmodel, waarna een tweede AI-model deze kenmerken omzette in natuurlijke taalbeschrijvingen. De onderzoekers benadrukken dat het systeem de niet-verbale representaties interpreteert die voorafgaan aan gesproken taal, in plaats van direct taal te decoderen.

De ontdekking heeft een tweeledige waarde. Enerzijds biedt het een potentieel nieuw communicatiekanaal voor personen met spraakbeperkingen, zoals afasie of verlamming. Anderzijds werpt het licht op de mechanismen waarmee de hersenen visuele ervaringen coderen. De nauwkeurigheid van de gegenereerde tekst is significant: bij het beschrijven van de bekeken video's kon de AI de juiste scène in bijna 50% van de honderd opties correct identificeren. Bovendien toonde het onderzoek aan dat het systeem herinnerde beelden kon verbaliseren met een nauwkeurigheid tot 40%.

Een opmerkelijk detail is dat de methode effectief bleef, zelfs toen de analyse de traditionele taalgebieden in de hersenen uitsloot, wat suggereert dat betekenisstructuur verspreid is over visuele en contextuele verwerkingsregio's. Hoewel de huidige implementatie afhankelijk is van grote MRI-apparatuur, zien de ontwikkelaars een toekomst voor kleinere, draagbare hersen-AI-interfaces. Onderzoekers, waaronder co-auteur Alex Huth van de Universiteit van Californië, Berkeley, erkennen de complexiteit van het werk en de mate van detail die het systeem kan extraheren.

Met deze technologische ontwikkeling komen ethische overwegingen naar voren, met name rondom de privacy van gedachten. Hoewel Horikawa stelt dat de huidige aanpak geen privégedachten kan ontcijferen, waarschuwen ethici zoals Marcello Ienca voor de 'ultieme privacy-uitdaging' die dit soort technologieën met zich meebrengen. De ontwikkeling verschuift de reconstructie van mentale inhoud van speculatief naar een prototype-stadium, wat een nieuw kader schept voor de interactie tussen menselijke cognitie en kunstmatige intelligentie.