Creatieve Bezigheden Vertragen Biologische Hersenenveroudering, Zo Toont Internationaal Onderzoek

Regelmatige deelname aan creatieve activiteiten blijkt een toegankelijk middel te zijn om de biologische verouderingsprocessen in de hersenen te temperen en zo de cognitieve levensduur te verlengen. Een omvangrijke internationale wetenschappelijke studie heeft overtuigend bewijs geleverd dat vrijetijdsbestedingen zoals dansen, muziek maken of strategische spellen correleren met hersenen die biologisch gezien vijf tot zeven jaar jonger lijken dan hun chronologische leeftijd bij de meest ervaren beoefenaars.

Dit internationale onderzoeksteam publiceerde hun bevindingen in oktober 2025 in het wetenschappelijke tijdschrift Nature Communications. De analyse omvatte gegevens van meer dan 1400 proefpersonen afkomstig uit dertien verschillende landen. De wetenschappers maakten gebruik van geavanceerde meetinstrumenten, waaronder elektro-encefalografie (EEG) en magneto-encefalografie (MEG). Hiermee ontwikkelden zij de zogenaamde ‘hersenklok’, een methode om de biologische leeftijd te schatten op basis van de elektrische activiteit en de functionele connectiviteit van de hersenen. Het verschil tussen deze berekende biologische leeftijd en de werkelijke leeftijd werd het ‘Brain Age Gap’ (BAG) genoemd. Deelnemers die intensief met creatieve bezigheden bezig waren, vertoonden een negatieve BAG, wat duidt op een vertraging van het verouderingsproces.

De belangrijkste drijfveren achter dit positieve effect zijn geïdentificeerd als neuroplasticiteit, de inherente capaciteit van de hersenen om zich te herstructureren door nieuwe neurale verbindingen te vormen, en het cognitieve reservevermogen, dat de weerstand van de hersenen tegen schade weerspiegelt. Computationele modellen toonden aan dat langdurige creatieve ervaringen de koppeling tussen diverse hersengebieden versterken. Dit resulteert in een efficiëntere werking van neurale netwerken en beter gecoördineerde communicatiepatronen. Het gunstige effect is zelfs schaalbaar: zelfs een relatief korte inspanning, zoals het besteden van 30 uur aan het leren van strategieën in het spel StarCraft II, leidde tot een meetbare reductie van de hersenleeftijdsachterstand.

Onderzoeksinstituten zoals het Global Brain Health Institute (GBHI), opgericht in 2015 met steun van The Atlantic Philanthropies, richten zich op het verminderen van de prevalentie en de gevolgen van dementie wereldwijd. Het GBHI, met zijn hoofdvestigingen aan de University of California, San Francisco (UCSF) en Trinity College Dublin, streeft ernaar de uitkomsten op het gebied van hersengezondheid te verbeteren door middel van multidisciplinaire samenwerking. Deze nieuwe onderzoeksresultaten plaatsen creativiteit nu op een voetstuk als een cruciale factor voor hersengezondheid, vergelijkbaar met reeds erkende pijlers zoals voeding en lichamelijke beweging.

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft artistieke activiteiten reeds opgenomen in de categorie ‘sociale voorschriften’ om gezond ouder worden te bevorderen en sociale isolatie tegen te gaan. Creatieve hobby’s bieden een beschermende buffer tegen chronische stress en vormen een kosteneffectieve, cultureel diverse bron voor preventieve gezondheidsstrategieën. Creativiteit is daarmee meer dan louter aangenaam tijdverdrijf; het fungeert als een actieve neurobiologische interventie die zowel de structurele als de functionele reserves van het zenuwstelsel versterkt.