Cuộc Đối Đầu Thương Mại Mỹ-Mexico Năm 2025: Hậu Quả Kinh Tế và Các Nỗ Lực Ngoại Giao

Mối quan hệ kinh tế Bắc Mỹ đã chứng kiến sự leo thang căng thẳng đáng kể vào đầu năm 2025. Cụ thể, từ ngày 1 tháng 2, Hoa Kỳ và Mexico chính thức bước vào giai đoạn đối đầu thương mại. Xung đột này bắt nguồn từ quyết định của Washington áp đặt các mức thuế quan song phương, buộc hai nước phải xem xét lại các mối liên kết kinh tế đã được thiết lập từ lâu. Sự căng thẳng này đặc biệt rõ rệt tại các khu vực biên giới. Trọng tâm của sự bất đồng nằm ở việc Mỹ đánh thuế nhập khẩu đối với hàng hóa Mexico, điều này đòi hỏi phải có các nỗ lực ngoại giao khẩn cấp để ngăn chặn tình hình xấu đi và tránh leo thang thêm.

Đỉnh điểm của cuộc đối đầu là vào ngày 4 tháng 3 năm 2025, khi Hoa Kỳ áp dụng mức thuế 25% đối với hầu hết hàng nhập khẩu từ Mexico, ngoại trừ những mặt hàng đáp ứng tiêu chuẩn của hiệp định USMCA (T-MEC). Hành động này là hệ quả trực tiếp của chiến dịch gây áp lực kinh tế rộng lớn hơn, vốn đã khởi động từ ngày 1 tháng 2 năm 2025, khi chính quyền Trump ban hành thuế quan đối với hàng hóa từ cả Canada và Mexico nhằm mục đích giảm thâm hụt thương mại và giải quyết các vấn đề di cư. Trong bối cảnh căng thẳng gia tăng, vào ngày 14 tháng 7 năm 2025, Bộ Thương mại Hoa Kỳ đã chấm dứt Hiệp định Đình chỉ Thương mại Cà chua năm 2019. Quyết định này dẫn đến việc áp đặt mức thuế trung bình 17% lên cà chua Mexico. Các nhà sản xuất tại Florida bày tỏ sự hài lòng, coi đây là sự trở lại của “cạnh tranh công bằng.”

Các cấu trúc kinh tế tại khu vực biên giới, đặc biệt là trong lĩnh vực sản xuất và xây dựng, đang phải chịu đựng áp lực tiêu cực nghiêm trọng. Mặc dù chính phủ Mexico, dưới sự lãnh đạo của Tổng thống Claudia Sheinbaum, vẫn duy trì dự báo tăng trưởng GDP ở mức 1,8% cho năm 2025, các đánh giá bên ngoài lại chỉ ra những khó khăn đáng kể. Điều này là do hơn 80% hàng xuất khẩu của Mexico có đích đến là Hoa Kỳ. Đáp lại các biện pháp của Mỹ, phía Mexico đã công bố kế hoạch áp dụng thuế quan trả đũa đối với một số mặt hàng Mỹ, với danh sách chi tiết dự kiến được công bố vào ngày 9 tháng 3.

Các nỗ lực ngoại giao đang được thúc đẩy ở nhiều cấp độ khác nhau nhằm tìm kiếm giải pháp. Đáng chú ý là các cuộc đàm phán đã được lên kế hoạch tại Diễn đàn APEC ở Hàn Quốc, diễn ra từ ngày 31 tháng 10 đến ngày 1 tháng 11. Tham gia vào các cuộc thảo luận này có đại diện từ cả Hoa Kỳ và Mexico, cùng với các tổ chức nghiên cứu chiến lược như Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), và các quan chức cấp cao như Marcelo Ebrard và Luis Rosendo Gutierrez. Một vấn đề nóng vẫn đang được xem xét là khả năng tăng thuế từ 25% lên 30%. Ngoài ra, số phận của việc xem xét lại thỏa thuận USMCA (T-MEC), dự kiến vào tháng 7 năm 2026, cũng là một điểm gây tranh cãi, đặc biệt khi Tổng thống Trump đã bày tỏ sự nghi ngờ về nó. Ngành công nghiệp ô tô cũng đang đối mặt với sự bất ổn lớn, với nguy cơ bị áp thêm thuế: 25% đối với xe tải hạng trung và hạng nặng sản xuất ngoài Hoa Kỳ, và 10% đối với xe buýt.

Cuộc đối đầu này diễn ra trong bối cảnh tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu rộng lớn hơn. Trước đây, cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung đã thúc đẩy xu hướng nearshoring (chuyển sản xuất đến gần) về phía Bắc Mỹ, thu hút đầu tư vào Mexico, đặc biệt là vào các ngành công nghệ cao thông qua chương trình IMMEX. Tuy nhiên, cuộc đối đầu hiện tại lại đang dựng lên những rào cản mới. Điều đáng chú ý là vào năm 2023, Mexico đã vượt qua Trung Quốc để trở thành đối tác thương mại lớn nhất của Hoa Kỳ. Sự kiện này xảy ra mặc dù 82% hàng hóa xuất khẩu của Mexico vẫn hướng về thị trường Mỹ. Sự dịch chuyển này cho thấy rằng ngay cả trong thời kỳ căng thẳng, các dòng chảy kinh tế vẫn tìm kiếm những con đường hiệu quả nhất, phản ánh tinh thần hợp tác và thích ứng nội tại, yếu tố cuối cùng sẽ định hình quỹ đạo phát triển của khu vực.