Thị trường tài chính Hoa Kỳ đã trải qua một cú sốc nghiêm trọng vào ngày 10 tháng 10 năm 2025, sau khi Tổng thống Donald Trump công bố ý định áp đặt các mức thuế quan “khổng lồ” đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc. Sự cứng rắn trong lời lẽ này được đưa ra nhằm đáp trả trực tiếp những hạn chế gần đây mà Bắc Kinh đã áp dụng đối với việc xuất khẩu các nguyên tố đất hiếm. Những nguyên tố này đóng vai trò tối quan trọng đối với các ngành công nghệ cao, bao gồm sản xuất nam châm và xe điện. Ông Trump đã tuyên bố rằng Trung Quốc đang “bắt thế giới làm con tin” thông qua việc tạo ra thế độc quyền trên thị trường nam châm và các kim loại khác, đồng thời khẳng định Hoa Kỳ sẽ phải chống lại “mệnh lệnh thù địch” này bằng các biện pháp tài chính.
Phản ứng của thị trường diễn ra ngay lập tức và vô cùng rõ rệt. Chỉ số S&P 500 đã ghi nhận mức giảm 2,7%, đây là sự sụt giảm đáng kể nhất kể từ tháng Tư. Chỉ số công nghiệp Dow Jones mất 878 điểm, tương đương 1,9%, trong khi chỉ số công nghệ cao Nasdaq Composite giảm sâu hơn, ở mức 3,6%. Trong phiên giao dịch, gần bảy trên mỗi bảy cổ phiếu thuộc chỉ số S&P 500 kết thúc ngày trong sắc đỏ, phản ánh tâm lý bất ổn bao trùm giới đầu tư. Giữa lúc căng thẳng địa chính trị leo thang, giá dầu thô tại Mỹ cũng giảm 4,2%, xuống mức 58,90 đô la mỗi thùng. Đồng thời, lợi suất trái phiếu kho bạc 10 năm giảm từ 4,14% xuống còn 4,05%. (Trước đó, vào ngày 9 tháng 10, lợi suất trái phiếu 10 năm ở mức khoảng 4,14%).
Tâm điểm của sự leo thang này là hai nhân vật chủ chốt: Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Những phát ngôn của ông Trump đã khiến cuộc gặp gỡ dự kiến giữa ông và Chủ tịch Tập Cận Bình, vốn được lên kế hoạch diễn ra trong hai tuần tới tại hội nghị thượng đỉnh APEC ở Hàn Quốc, trở nên bấp bênh. Lý do là ông Trump tuyên bố rằng ông “không thấy lý do” để tiến hành đàm phán. Chỉ mới bốn tháng trước, mối quan hệ dường như ổn định hơn sau khi đạt được một thỏa hiệp mong manh, theo đó thuế quan của Mỹ giảm xuống 30% và của Trung Quốc giảm xuống 10%. Tuy nhiên, lời đe dọa áp đặt thêm mức thuế 100% bắt đầu từ ngày 1 tháng 11 năm 2025, cùng với việc kiểm soát xuất khẩu đối với “phần mềm cực kỳ quan trọng”, đã làm tình hình trở nên căng thẳng trở lại.
Sự việc này minh họa rõ ràng cách các tuyên bố cấp cao có thể ngay lập tức chuyển hóa thành những biến động thực tế trên thị trường tài chính, nhấn mạnh sự cân bằng mong manh cần được duy trì giữa chính sách thương mại và sự ổn định kinh tế. Lịch sử cho thấy, các xung đột thương mại tương tự tiềm ẩn nguy cơ phá vỡ chuỗi cung ứng toàn cầu đã được thiết lập. Chẳng hạn, trong cuộc chiến thương mại 2018–2019, các công ty có chuỗi cung ứng toàn cầu đã phải chi trung bình từ 100 đến 250 triệu đô la để tái cơ cấu logistics nhằm đối phó với những thay đổi trong chính sách thương mại. Việc leo thang căng thẳng liên quan đến kim loại đất hiếm, lĩnh vực mà Trung Quốc kiểm soát hơn 90% các nguyên tố đã qua chế biến, đang đặt ra nghi vấn lớn về tính bền vững của các hệ thống sản xuất trên toàn thế giới.