Kinh tế toàn cầu năm 2025: Thế giới thích ứng với chủ nghĩa bảo hộ của Mỹ và sự tái cấu trúc chuỗi cung ứng

Năm 2025 chứng kiến Hoa Kỳ khởi xướng một chính sách thương mại thắt chặt đáng kể, áp đặt các mức thuế nhập khẩu toàn diện nhằm vào các đối tác thương mại chủ chốt, bao gồm Trung Quốc, Canada, Mexico và các quốc gia châu Âu. Động thái bảo hộ này đã trở thành một bước ngoặt, gây ra những gián đoạn rõ rệt trong chuỗi cung ứng toàn cầu, đẩy chi phí sản xuất lên cao và làm gia tăng sự bất ổn trên thị trường.

Hệ quả kinh tế từ quyết định này đã được phản ánh trong các dự báo kinh tế vĩ mô. Theo ước tính của Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, tốc độ tăng trưởng GDP của Hoa Kỳ dự kiến sẽ giảm 0,23 điểm phần trăm trong suốt năm 2025 và 0,62 điểm phần trăm vào năm 2026. Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tại Mỹ trong năm 2025 đã tăng 1 điểm phần trăm so với mức dự kiến, gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức mua của người dân. Trước đó, các nhà phân tích của Moody's từng cảnh báo rằng việc tăng thuế quy mô lớn như vậy có thể dẫn đến việc mất tới 5,5 triệu việc làm tại Mỹ và khiến nền kinh tế sụt giảm 1,7%.

Các lĩnh vực gắn bó chặt chẽ với thương mại quốc tế, như sản xuất hàng hóa lâu bền, khai khoáng và nông nghiệp, đã chứng kiến sự sụt giảm về việc làm do nhu cầu xuất khẩu giảm và chi phí nguyên liệu thô tăng cao. Các đối tác của Mỹ phải đối mặt với những tổn thất trực tiếp: thu nhập thực tế ở Canada giảm khoảng 2%, ở Mexico là 2,7%, và ở Trung Quốc là 0,5%. Tuy nhiên, trong bối cảnh chủ nghĩa bảo hộ gia tăng, một số quốc gia không phải là mục tiêu chính của thuế quan, chẳng hạn như Vương quốc Anh và Thổ Nhĩ Kỳ, lại ghi nhận mức tăng trưởng khiêm tốn nhờ mở rộng khả năng tiếp cận các thị trường được giải phóng sau khi các luồng thương mại được định hướng lại.

Cộng đồng doanh nghiệp đã phản ứng bằng cách thích nghi nhanh chóng: các tập đoàn dịch chuyển cơ sở sản xuất hoặc hủy bỏ các hợp đồng chưa hoàn thành. Một số công ty bắt đầu chuyển các hoạt động logistics và sản xuất trực tiếp sang lãnh thổ Hoa Kỳ nhằm né tránh gánh nặng thuế quan. Người tiêu dùng phải đối mặt với việc giá điện tử và quần áo nhập khẩu tăng cao, tạo áp lực lên ngân sách gia đình.

Trên trường quốc tế, sự tái cơ cấu các liên minh đang diễn ra. Đáp lại chính sách bảo hộ của Washington, Liên minh châu Âu (EU) đã công bố các biện pháp đối phó tương xứng, có khả năng ảnh hưởng đến lượng hàng xuất khẩu của Mỹ trị giá tới 26 tỷ euro. Tuy nhiên, như Bloomberg đã chỉ ra, nền kinh tế toàn cầu nhìn chung đã thể hiện khả năng phục hồi, tránh được một cuộc suy thoái ngay lập tức, bởi vì 85% thương mại toàn cầu diễn ra ngoài phạm vi quyền hạn của Mỹ. Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) thậm chí còn nâng dự báo tăng trưởng thương mại hàng hóa toàn cầu năm 2025 từ 0,9% lên 2,4%, mặc dù họ dự báo tốc độ sẽ chậm lại vào năm 2026, chỉ đạt 0,5% do tác động dài hạn của thuế quan.

Cuộc chiến thương mại với Canada và Mexico, bắt đầu vào tháng 2 năm 2025, đã dẫn đến sự tái cấu trúc khu vực nhanh chóng: Canada bắt đầu nhập khẩu ô tô từ Mexico nhiều hơn so với từ Mỹ. Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) của Mỹ ước tính rằng việc áp thuế 25% đối với Canada và Mexico có thể làm tăng chi phí cho mỗi gia đình Mỹ khoảng 1200 đô la mỗi năm. Những diễn biến này đóng vai trò là động lực mạnh mẽ để các quốc gia tìm kiếm sự hỗ trợ nội bộ và phát triển khả năng tự chủ trong các vấn đề sản xuất và tài chính.