Cuộc Gặp Thượng Đỉnh Trump-Tập tại APEC Hàn Quốc: Giải Quyết Xung Đột Song Phương Giữa Làn Sóng Thương Mại

Kyeongju, Hàn Quốc — Hội nghị Hợp tác Kinh tế Châu Á – Thái Bình Dương (APEC), diễn ra tại thành phố Kyeongju của Hàn Quốc từ ngày 27 tháng 10 đến ngày 1 tháng 11 năm 2025, không chỉ là nơi thúc đẩy thương mại đa phương mà còn trở thành đấu trường giải quyết các mâu thuẫn song phương gay gắt. Tâm điểm chú ý là cuộc gặp mặt trực tiếp đầu tiên giữa Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump, người bắt đầu nhiệm kỳ tổng thống thứ hai vào ngày 20 tháng 1 năm 2025, và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.

Trong khi dư luận toàn cầu tập trung vào việc giảm leo thang tạm thời trong cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung, nước chủ nhà Hàn Quốc lại phải đối mặt với một bế tắc tài chính nghiêm trọng bất ngờ trong quan hệ với đồng minh chủ chốt của mình là Washington.

I. Đình Chiến Tạm Thời Trong Cuộc Chiến Đất Hiếm

Yếu tố chính làm căng thẳng thêm mối quan hệ giữa hai siêu cường là việc Trung Quốc gần đây siết chặt các hạn chế xuất khẩu đối với các nguyên tố đất hiếm (REE). 17 khoáng chất quan trọng này là không thể thiếu đối với các ngành công nghệ cao, bao gồm sản xuất chip bán dẫn và thiết bị quân sự. Bắc Kinh, hiện đang kiểm soát khoảng 85% năng lực chế biến REE toàn cầu, đã sử dụng nguồn tài nguyên này như một đòn bẩy địa chính trị mạnh mẽ.

Đáp lại động thái này, chính quyền Trump đã đe dọa áp đặt mức thuế bổ sung 100% đối với hàng hóa Trung Quốc. Tuy nhiên, ngay trước thềm hội nghị thượng đỉnh, hai bên đã đạt được một thỏa thuận khung, tạm thời đình chỉ cả mức thuế dự kiến của Mỹ lẫn các hạn chế xuất khẩu của Trung Quốc.

Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ Scott Bessent xác nhận rằng mối đe dọa áp thuế 100% đã "thực sự được gỡ bỏ khỏi bàn đàm phán" (effectively off the table), thừa nhận rằng mối đe dọa này đã mang lại lợi thế đáng kể cho các nhà đàm phán.

Thị trường ngay lập tức phản ứng trước sự giảm bớt căng thẳng: cổ phiếu của các công ty khai thác REE của Mỹ, như MP Materials, Trilogy Metals và USA Rare Earth, đã giảm mạnh trong khoảng từ 4,7% đến 8,3%. Sự sụt giảm này báo hiệu sự giảm tạm thời của phí bảo hiểm đối với nguồn cung "an toàn" (không phải của Trung Quốc).

Đáng chú ý, chỉ hai ngày trước cuộc gặp với Tập Cận Bình, Tổng thống Trump đã ký một thỏa thuận khung hợp tác khoáng sản quan trọng với Thủ tướng Nhật Bản Sanae Taikaichi. Đây là một phần của chiến lược dài hạn nhằm thiết lập các chuỗi cung ứng an toàn về mặt địa chính trị, bao gồm cả quan hệ đối tác với Úc và Malaysia.

II. Bế Tắc Nghiêm Trọng Trong Đàm Phán Hàn Quốc – Hoa Kỳ

Xung đột gay gắt nhất bên lề APEC lại nổ ra giữa các đồng minh. Các cuộc đàm phán về gói đầu tư trị giá 350 tỷ đô la Mỹ vào nền kinh tế Hoa Kỳ do Hàn Quốc đề xuất, nhằm mục tiêu giảm thuế quan đối với hàng xuất khẩu của Hàn Quốc từ 25% xuống 15%, đã rơi vào tình trạng bế tắc nghiêm trọng (deadlock).

Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae-myung đã công khai tuyên bố rằng "phương thức đầu tư, tổng số tiền đầu tư, thời hạn, cũng như cách chúng ta phân chia tổn thất và phân bổ cổ tức—tất cả vẫn là vấn đề gây tranh cãi."

Những bất đồng chính xoay quanh cấu trúc tài chính của quỹ và yêu cầu trực tiếp từ chính quyền Trump về việc "thanh toán trước" bằng tiền mặt (upfront payment). Cố vấn An ninh Quốc gia ROK Wi Sung-lac cho biết Seoul "không thể thanh toán 350 tỷ đô la tiền mặt một cách khách quan và thực tế." Hơn nữa, Seoul yêu cầu đưa cơ chế hoán đổi tiền tệ vào thỏa thuận, vì Ngân hàng Trung ương Hàn Quốc (Bank of Korea) đã cảnh báo rằng các nghĩa vụ hàng năm vượt quá 20 tỷ đô la có thể gây bất ổn cho đồng Won (WON) của Hàn Quốc.

Theo Tổng thống Lee, Seoul sẽ không ký một thỏa thuận nào gây ra "thiệt hại thảm khốc cho Hàn Quốc." Bế tắc này mang lại rủi ro trực tiếp cho các nhà xuất khẩu Hàn Quốc, vì sự chậm trễ đe dọa việc quay trở lại mức thuế 25% của Mỹ đối với hàng nhập khẩu từ Hàn Quốc.

III. Tiềm Năng Ngoại Giao và Rủi Ro An Ninh Khu Vực

Giữa những trận chiến thương mại, cuộc gặp tại Kyeongju cũng đã nêu bật vấn đề an ninh khu vực. Tổng thống Trump bày tỏ sẵn sàng đối thoại với nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un nếu người này thể hiện sự quan tâm. Mặc dù các quan chức Mỹ đã cố gắng giảm thiểu tin đồn về một cuộc gặp ngay lập tức, tuyên bố này một lần nữa gây ra mối lo ngại trong các đồng minh.

Các nhà phân tích nhận định rằng việc dỡ bỏ một phần lệnh trừng phạt đối với Triều Tiên để đổi lấy các bước phi hạt nhân hóa hạn chế có thể kích động yêu cầu từ Hàn Quốc và Nhật Bản về việc được phép sở hữu vũ khí hạt nhân của riêng họ.

Do đó, đối với Hàn Quốc, quốc gia cũng đã lên kế hoạch cho cuộc gặp giữa Tổng thống Lee Jae-myung và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, Hội nghị thượng đỉnh APEC đã trở thành một phép thử đối với "ngoại giao thực dụng." Đất nước này buộc phải cân bằng giữa sự hung hăng thương mại của Washington, yêu cầu của đồng minh chính về việc "hiện đại hóa liên minh" (tức là gánh vác phần lớn gánh nặng quốc phòng), và nhu cầu duy trì quan hệ kinh tế với Bắc Kinh.

Kết quả của các cuộc đàm phán tại Kyeongju sẽ có tác động đáng kể và lâu dài không chỉ đối với thương mại toàn cầu mà còn đối với sự ổn định của các liên minh trong khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương.