Bầu không khí chính trị quốc tế đang chứng kiến những rung động mạnh mẽ xoay quanh cam kết tài chính trong khối phòng thủ chung NATO. Tâm điểm của sự kiện này là những tuyên bố đầy tính cảnh báo từ Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump nhắm vào Tây Ban Nha về vấn đề chi tiêu quốc phòng. Cụ thể, ông Trump đã đưa ra lời đe dọa có thể loại bỏ Tây Ban Nha khỏi Liên minh Bắc Đại Tây Dương nếu nước này không thể hiện sự gia tăng đáng kể trong các khoản chi tiêu quân sự của mình.
Quan điểm này được đưa ra trong cuộc gặp gỡ tại Nhà Trắng với Tổng thống Phần Lan, Alexander Stubb, làm nổi bật sự khác biệt sâu sắc về cách nhìn nhận trách nhiệm tài chính giữa các thành viên. Cốt lõi của cuộc tranh luận này bắt nguồn từ Hội nghị Thượng đỉnh NATO tháng 6 năm 2025 tại The Hague, nơi các nhà lãnh đạo của 32 quốc gia thành viên đã đạt được một thỏa thuận lịch sử: nâng mức chi tiêu quốc phòng từ 2% lên 5% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) vào năm 2035. Ông Trump đặc biệt chỉ đích danh Tây Ban Nha là một “bên tham gia muộn màng” và không có lý do gì để không đáp ứng mục tiêu này, đồng thời đe dọa áp dụng các biện pháp thuế quan trừng phạt.
Tuy nhiên, Thủ tướng Tây Ban Nha, Pedro Sánchez, lại có một lập trường hoàn toàn đối lập. Ông Sánchez khẳng định rằng ngân sách quốc phòng hiện tại của Tây Ban Nha là “đủ, thực tế và tương thích với nhà nước phúc lợi” của đất nước. Trên thực tế, ngay trước thềm hội nghị, Madrid đã đạt được một thỏa thuận với Tổng thư ký NATO, Mark Rutte, để được miễn trừ khỏi mục tiêu chi tiêu 5% GDP, khẳng định mức chi tiêu 2.1% GDP là đủ để đáp ứng các yêu cầu về năng lực của Liên minh. Ông Sánchez nhấn mạnh rằng việc tăng chi tiêu lên 5% sẽ đòi hỏi một khoản chi thêm 350 tỷ euro cho đến năm 2035, điều này có thể dẫn đến việc tăng thuế khoảng 3.000 euro mỗi năm cho mỗi người lao động hoặc cắt giảm đáng kể các phúc lợi xã hội.
Dữ liệu cho thấy Tây Ban Nha là nước chi tiêu quốc phòng thấp nhất trong NATO, với mức chi tiêu là 1.28% GDP theo ước tính của NATO vào năm ngoái, và con số này là 1.43% GDP trong năm 2024. Mặc dù chính phủ Tây Ban Nha đã công bố kế hoạch tăng chi tiêu quốc phòng lên 2% trong năm nay, việc Madrid được miễn trừ này có nguy cơ tạo ra một tiền lệ với các quốc gia khác. Trong khi đó, một chuyên gia quân sự đã nghỉ hưu, Alfredo Rodríguez, lại cho rằng kế hoạch 2.1% của ông Sánchez là phi thực tế và Tây Ban Nha không thể hiện đại hóa được lực lượng vũ trang nếu không tăng chi tiêu lên ít nhất 3% GDP.