Căng thẳng leo thang ở Caribe: Chiến lược của Chính quyền Trump và Phản ứng của Venezuela trong bối cảnh An ninh Khu vực

Chiến lược của chính quyền Donald Trump, bắt đầu nhiệm kỳ vào tháng 1 năm 2025, đã tập trung mạnh mẽ vào việc chống lại tội phạm xuyên quốc gia và nạn buôn bán ma túy. Vào tháng 2 năm 2025, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã thực hiện một bước đi chưa từng có, chính thức công nhận tám cấu trúc tội phạm lớn ở Mỹ Latinh là “Tổ chức Khủng bố Nước ngoài” (FTO). Trong số này có các băng đảng khét tiếng như «Tren de Aragua», «Mara Salvatrucha» (MS-13), cùng với các tập đoàn ma túy lớn: «Sinaloa», «Jalisco Thế hệ Mới» (Jalisco Nueva Generación), «Các Tập đoàn Liên minh» (United Cartels), «Tập đoàn Đông Bắc» (Northeast Cartel), «Tập đoàn Vịnh» (Gulf Cartel), và «La Nueva Familia Michoacana».

Washington đặc biệt quan tâm đến «Tren de Aragua», một băng nhóm khởi nguồn từ nhà tù Tocoron của Venezuela và đã phát triển thành mạng lưới tội phạm lớn nhất khu vực Mỹ Latinh, với ước tính hơn 5.000 thành viên. Đến tháng 3 năm 2025, Tổng thống Trump đã viện dẫn lý do về “sự xâm nhập” của nhóm này để kích hoạt các điều khoản của Đạo luật Các Quốc gia Thù địch. Điều này cho phép áp dụng quy trình trục xuất đơn giản hóa đối với những cá nhân bị tình nghi là thành viên. Đỉnh điểm của chính sách này là vào ngày 3 tháng 9 năm 2025, khi chính quyền thực hiện một cuộc tấn công gây chết người có chủ đích vào một con tàu bị cho là có liên hệ với «Tren de Aragua» trên vùng biển quốc tế.

Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth đã xác nhận rằng chiến dịch này được tiến hành theo lệnh của tổng thống, dẫn đến việc loại bỏ sáu cá nhân được gọi là “những kẻ khủng bố ma túy”. Lực lượng Mỹ không chịu bất kỳ tổn thất nào. Vụ việc này diễn ra trong bối cảnh Hoa Kỳ đang tăng cường sự hiện diện quân sự tại vùng biển Caribe, nơi tính đến đầu tháng 9, có ít nhất bảy tàu chiến Mỹ, bao gồm cả nhóm tác chiến tàu sân bay do USS Gerald Ford dẫn đầu.

Song song với các động thái cấp liên bang, vào tháng 9 năm 2024, Thống đốc Texas Greg Abbott cũng đã công nhận «Tren de Aragua» là một tổ chức khủng bố và khởi xướng các chiến dịch nhằm ngăn chặn hoạt động của chúng trên lãnh thổ tiểu bang.

Phản ứng từ Caracas là vô cùng dữ dội. Tổng thống Nicolás Maduro đã mô tả hành động của Washington là “cuộc chiến tranh tâm lý”, nhằm mục đích “đe dọa, chia rẽ và làm suy yếu tinh thần” người dân Venezuela. Đáp lại các cuộc tấn công, ông Maduro tuyên bố huy động quân đội và dân quân để bảo vệ đất nước, khẳng định sự sẵn sàng đối phó với “mối đe dọa từ bom đạn, cái chết và sự tống tiền”.

Những sự kiện này diễn ra trong bối cảnh chuẩn bị cho Hội nghị Thượng đỉnh Châu Mỹ lần thứ Mười, dự kiến tổ chức vào đầu tháng 12 năm 2025 tại Punta Cana, Cộng hòa Dominica. Chủ đề của hội nghị là “Xây dựng một Bán cầu An toàn và Bền vững với Thịnh vượng Chung”, tập trung vào an ninh con người. Tuy nhiên, bầu không khí chính trị trở nên u ám bởi quyết định của nước chủ nhà không mời Venezuela, Cuba và Nicaragua. Havana coi đây là hành động kiểm duyệt do Washington áp đặt, dự báo sự thất bại của cuộc đối thoại. Việc loại trừ các quốc gia này đặt ra nghi vấn về nguyên tắc đại diện toàn diện trên một diễn đàn ngoại giao then chốt.

Việc Hoa Kỳ gia tăng hoạt động quân sự trong khu vực cùng với những lời lẽ cứng rắn từ cả hai bên đã tạo ra một nền tảng căng thẳng cho hội nghị sắp tới. Các bước đi của Washington nhằm ngăn chặn hoạt động của các tập đoàn ma túy, mà theo lời ông Trump, chúng đã giết chết hàng chục nghìn người Mỹ mỗi năm, phản ánh nỗ lực thiết lập một trật tự an ninh khu vực mới, nơi tội phạm được nhìn nhận qua lăng kính phòng thủ quốc gia.