Trung Quốc đã khởi xướng hai cuộc điều tra nhắm vào các sản phẩm chip bán dẫn nhập khẩu từ Hoa Kỳ, trong đó có cáo buộc bán phá giá và phân biệt đối xử. Động thái này diễn ra ngay trước thềm các cuộc đàm phán cấp cao giữa quan chức hai nước tại Madrid, Tây Ban Nha, dự kiến từ ngày 14 đến 17 tháng 9.
Bộ Thương mại Trung Quốc thông báo cuộc điều tra chống bán phá giá nhắm vào một số loại chip mạch tích hợp tương tự (IC) của Mỹ, bao gồm chip giao tiếp thông dụng và chip điều khiển cổng. Các sản phẩm này thường được sản xuất bởi các công ty như Texas Instruments và ON Semiconductor. Cuộc điều tra này, được khởi xướng dựa trên đơn yêu cầu từ Hiệp hội Công nghiệp Bán dẫn tỉnh Giang Tô, nhằm đánh giá tác động tiêu cực đến ngành công nghiệp nội địa Trung Quốc. Theo các số liệu sơ bộ, khối lượng nhập khẩu các sản phẩm này từ Mỹ đã tăng 37% trong giai đoạn 2022-2024, trong khi giá nhập khẩu giảm 52%, gây áp lực giảm giá lên các sản phẩm nội địa.
Song song đó, Trung Quốc cũng mở một cuộc điều tra riêng biệt về cáo buộc Hoa Kỳ "phân biệt đối xử" đối với ngành công nghiệp bán dẫn của nước này. Động thái này được xem là phản ứng trực tiếp đối với việc Hoa Kỳ đưa 23 công ty Trung Quốc vào "danh sách thực thể" (entity list), hạn chế quyền tiếp cận công nghệ Mỹ với lý do an ninh quốc gia và lợi ích đối ngoại. Một số công ty bị cáo buộc đã mua thiết bị sản xuất chip cho SMIC, nhà sản xuất chip hàng đầu của Trung Quốc.
Các cuộc đàm phán tại Madrid giữa Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ Scott Bessent và Phó Thủ tướng Trung Quốc Hà Lập Phong dự kiến sẽ giải quyết các vấn đề thương mại, an ninh quốc gia và quyền sở hữu nền tảng TikTok. Những diễn biến này phản ánh cuộc cạnh tranh địa chính trị và kinh tế ngày càng gay gắt giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc, đặc biệt trong lĩnh vực bán dẫn – một ngành công nghiệp then chốt cho công nghệ toàn cầu và an ninh quốc gia.
Các biện pháp hạn chế của Hoa Kỳ, bao gồm kiểm soát xuất khẩu công nghệ chip tiên tiến, được Washington viện dẫn là các biện pháp an ninh quốc gia nhằm ngăn chặn sự phát triển công nghệ cao của Trung Quốc, đặc biệt là trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo và năng lực quân sự. Ngược lại, Bắc Kinh cho rằng các biện pháp này là một phần trong chiến lược của Mỹ nhằm kìm hãm sự phát triển công nghệ của Trung Quốc.
Lịch sử cho thấy các cuộc đàm phán trước đây giữa hai nước thường dẫn đến các thỏa thuận tạm dừng gia tăng thuế quan trong 90 ngày, nhưng tranh chấp về chất bán dẫn vẫn là một điểm nóng chưa được giải quyết. Các biện pháp hạn chế của Mỹ đối với ngành công nghiệp bán dẫn Trung Quốc đã diễn ra liên tục kể từ thời chính quyền Trump và tiếp tục được đẩy mạnh dưới thời chính quyền Biden. Các chuyên gia cảnh báo rằng những nỗ lực này có thể mất nhiều năm để mang lại kết quả, khiến ngành công nghiệp bán dẫn dễ bị tổn thương trong ngắn hạn. Cuộc đối đầu này không chỉ ảnh hưởng đến quan hệ song phương mà còn định hình lại ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu, đặt ra những thách thức và cơ hội mới cho các công ty trên toàn thế giới trong việc xây dựng chuỗi cung ứng linh hoạt và đa dạng hóa.