Tòa Thánh Vatican Hồi Hương 62 Hiện Vật Văn Hóa Cho Cộng Đồng Bản Địa Canada

Vào ngày 15 tháng 11 năm 2025, Tòa Thánh Vatican đã chính thức hoàn tất việc hồi hương 62 hiện vật di sản văn hóa của các dân tộc bản địa Canada. Hành động mang tính biểu tượng sâu sắc này là một phần quan trọng trong tiến trình đối thoại hòa giải đang diễn ra giữa Tòa Thánh và các cộng đồng bản địa tại Bắc Mỹ, nhằm hàn gắn những vết thương lịch sử kéo dài.

Đích thân Giáo hoàng Lêô XIV đã thực hiện nghi thức trao trả các hiện vật này cho Hội đồng Giám mục Công giáo Canada ngay tại Vatican. Trong một tuyên bố chung được đưa ra sau sự kiện, cử chỉ này được mô tả là “một dấu hiệu cụ thể của đối thoại, tôn trọng và tình huynh đệ”. Ngoại trưởng Canada, bà Anita Anand, đã lên tiếng hoan nghênh động thái này, nhấn mạnh rằng đây là “một cột mốc quan trọng, không chỉ tôn vinh di sản văn hóa đa dạng của người bản địa mà còn hỗ trợ những nỗ lực hiện tại nhằm thiết lập sự thật, công lý và hòa giải”.

Các hiện vật được trao trả bao gồm nhiều vật phẩm có giá trị lịch sử và tâm linh, như một chiếc thuyền kayak của người Inuit, các thắt lưng wampum, gậy chiến đấu và mặt nạ nghi lễ. Những vật phẩm này đã được lưu giữ hơn một thế kỷ tại Bảo tàng Dân tộc học Truyền giáo thuộc Bảo tàng Vatican, hiện được biết đến với tên gọi Anima Mundi. Bộ sưu tập khổng lồ của bảo tàng này chứa hơn 80.000 hiện vật, vốn được các nhà truyền giáo thu thập trong nhiều năm. Ban đầu, các hiện vật đã được gửi đến Rome để tham gia Triển lãm Truyền giáo Thế giới, một sự kiện do Giáo hoàng Piô XI khởi xướng vào năm 1925.

Bối cảnh lịch sử của việc hoàn trả này được đặt trong chuỗi sự kiện bắt đầu từ chuyến thăm Canada của Giáo hoàng Phanxicô vào năm 2022. Trong chuyến thăm đó, ngài đã đưa ra lời xin lỗi chính thức về vai trò của Giáo hội trong việc vận hành hệ thống trường nội trú, một hệ thống mà Ủy ban Sự thật và Hòa giải Canada đã thẳng thắn mô tả là “diệt chủng văn hóa”. Chính trong chuyến đi mang tính bước ngoặt này, các nhà lãnh đạo bản địa đã đưa ra yêu cầu hoàn trả các vật phẩm văn hóa có ý nghĩa quan trọng đã bị tịch thu. Các chuyên gia và đại diện bản địa vẫn bày tỏ sự hoài nghi về tính tự nguyện của việc chuyển giao ban đầu các vật phẩm này, đặc biệt khi xem xét quyền lực áp đảo của các phái bộ truyền giáo trong thời kỳ thuộc địa.

Sau khi đến Canada, dự kiến các hiện vật sẽ được chuyển giao cho các Tổ chức Bản địa Quốc gia (NIOs) thông qua các giám mục. Theo kế hoạch, các vật phẩm sẽ được lưu trữ và trưng bày tại Bảo tàng Lịch sử Canada ở Gatineau. Tại đây, các chuyên gia sẽ phối hợp chặt chẽ với hội đồng đại diện bản địa để xác định số phận và cách thức sử dụng tiếp theo của chúng. Ông Bobby Cameron, người đứng đầu Liên đoàn các Quốc gia Da đỏ Chủ quyền, trước đây đã nhấn mạnh ý nghĩa thiêng liêng và vai trò quan trọng của những vật phẩm này đối với quá trình chữa lành tinh thần cộng đồng. Việc chuyển giao được thực hiện theo mô hình “giáo hội – giáo hội”, tương tự như việc Vatican trả lại các mảnh vỡ Parthenon cho Hy Lạp vào năm 2023.

Giáo sư Gloria Bell của Đại học McGill nhận định rằng quyết định hồi hương này là một bước tiến quan trọng trong việc công nhận chủ quyền của người bản địa và là sự khởi đầu của quá trình chữa lành đích thực. Các hiện vật được kỳ vọng sẽ đến Canada trước cuối năm 2025, đánh dấu kết quả cụ thể sau nhiều năm đàm phán kéo dài và phức tạp giữa Tòa Thánh và các đại diện cộng đồng bản địa.