Nghị viện Latvia Bỏ phiếu Rút khỏi Công ước Istanbul, Thiết lập Tiền lệ Trong Liên minh Châu Âu

Vào ngày 30 tháng 10 năm 2025, Nghị viện Latvia, hay còn gọi là Saeima, đã thông qua quyết định bãi bỏ Công ước Istanbul—một văn kiện quốc tế quan trọng được thiết lập nhằm chống lại bạo lực đối với phụ nữ và bạo lực gia đình. Hành động này, hiện đang chờ chữ ký phê chuẩn cuối cùng từ Tổng thống Edgars Rinkēvičs, đánh dấu lần đầu tiên một quốc gia thành viên Liên minh Châu Âu (EU) khởi xướng việc rút khỏi công ước này, qua đó thiết lập một tiền lệ mới trong khuôn khổ pháp lý của châu Âu. Kết quả bỏ phiếu cho thấy sự chia rẽ sâu sắc trong cơ quan lập pháp: 56 nghị sĩ ủng hộ việc rút lui, 32 người bỏ phiếu chống, và có 2 phiếu trắng.

Quyết định gây tranh cãi này phản ánh một cuộc tranh luận nội bộ gay gắt về các giá trị cốt lõi và cơ chế bảo vệ xã hội tại Latvia. Công ước đã có hiệu lực đối với Latvia từ tháng 5 năm 2024, chỉ vài tháng sau khi được phê chuẩn vào tháng 11 năm 2023. Việc áp dụng Công ước đã thúc đẩy việc phát triển kế hoạch hành động quốc gia nhằm giải quyết bạo lực đối với phụ nữ và đưa ra điều khoản về quấy rối tình dục trong luật pháp. Tuy nhiên, những người phản đối việc duy trì Công ước, bao gồm Nghị sĩ Ramona Petraviča thuộc đảng “Latvia trên hết”, lập luận rằng các điều khoản của văn kiện này áp đặt một “hệ tư tưởng giới” xa lạ, đặc biệt là do cách nó diễn giải giới tính như một cấu trúc xã hội. Nhóm này khẳng định rằng các quy định và luật pháp quốc gia hiện hành đã đủ mạnh để bảo vệ người dân mà không cần đến thỏa thuận quốc tế này.

Động thái chính trị này diễn ra trong bối cảnh căng thẳng xã hội nghiêm trọng và sự phản đối mạnh mẽ từ công chúng. Chỉ một ngày trước đó, vào ngày 29 tháng 10, khoảng 5.000 công dân đã tập trung tại Riga để phản đối việc hủy bỏ thỏa thuận quốc tế mang tính bảo vệ này. Thủ tướng Evika Siliņa đã công khai lên tiếng ủng hộ việc giữ lại Công ước, cảnh báo rằng việc rút lui sẽ giáng một “đòn chí mạng” vào uy tín quốc tế của đất nước. Chủ tịch nhóm nghị sĩ Đảng Cấp tiến, Andris Suvajevs, cũng bày tỏ sự lo ngại về khả năng Latvia bị cô lập trên trường quốc tế. Đáng chú ý, “Liên minh Xanh và Nông dân” đã ủng hộ việc rút lui, hành động này được xem là vi phạm kỷ luật liên minh cầm quyền.

Các phiên tranh luận tại Saeima diễn ra căng thẳng và kéo dài hơn 13 giờ, xoay quanh các chủ đề nhạy cảm như chiến dịch thông tin từ bên ngoài và các thuyết âm mưu. Các đối tác châu Âu quan trọng, bao gồm các nhà ngoại giao từ Đức, Pháp và Vương quốc Anh, đã bày tỏ sự quan ngại sâu sắc về quyết định này. Latvia hiện đang đối mặt với nguy cơ bị xếp vào nhóm với Thổ Nhĩ Kỳ, quốc gia duy nhất trước đó chính thức bãi bỏ thỏa thuận này sau khi rút lui vào năm 2021. Nhà sử học Gatis Krūmiņš, người phát biểu tại cuộc biểu tình, nhấn mạnh rằng bước đi này có thể khiến các đối tác nghi ngờ về độ tin cậy của Latvia. Các tổ chức bảo vệ quyền phụ nữ, như Trung tâm Phụ nữ “Marta” và Mạng lưới WAVE, cũng đưa ra lời cảnh báo rằng việc từ chối Công ước có thể làm tiêu tan những tiến bộ đã đạt được trong việc bảo vệ quyền phụ nữ và tước đi sự hỗ trợ cần thiết cho các nạn nhân bạo lực gia đình.