Iran và Nga Thống nhất Kế hoạch Xây dựng Tám Tổ máy Điện Hạt nhân Mới

Ngày 2 tháng 11 năm 2025, Mohammad Eslami, Phó Tổng thống Iran và là người đứng đầu Tổ chức Năng lượng Nguyên tử Iran (AEOI), đã chính thức công bố một thỏa thuận hợp tác mang tính bước ngoặt đạt được với Liên bang Nga. Thỏa thuận này quy định việc cùng nhau triển khai xây dựng tám tổ máy điện hạt nhân mới trên khắp lãnh thổ Cộng hòa Hồi giáo. Quyết định này không chỉ là một cột mốc kỹ thuật mà còn được coi là sự làm sâu sắc đáng kể trong quan hệ hợp tác chiến lược giữa Tehran và Moscow trong lĩnh vực năng lượng. Mục tiêu cốt lõi của dự án khổng lồ này là tăng cường đáng kể khả năng tự chủ và đảm bảo an ninh năng lượng cho Iran.

Theo chi tiết kế hoạch đã được công bố, bốn trong số tám tổ máy phát điện công suất lớn này sẽ được định vị tại tỉnh Bushehr, một vị trí chiến lược nằm dọc theo bờ biển Vịnh Ba Tư. Đây là khu vực đã có kinh nghiệm vận hành, vì nhà máy điện hạt nhân đầu tiên của Iran hiện đang hoạt động tại đây. Bốn tổ máy còn lại sẽ được phân bổ và xây dựng tại các khu vực khác nhau, được xác định là có tầm quan trọng chiến lược đối với mạng lưới điện quốc gia. Sự mở rộng quy mô chương trình hạt nhân dân sự này diễn ra ngay sau khi Iran khởi động công việc xây dựng một NMDHN mới tại tỉnh Golestan, nằm bên bờ Biển Caspi, một dự án mà ông Eslami cũng đã đề cập trong bài phát biểu của mình.

Thỏa thuận về việc bổ sung tám tổ máy mới này đóng vai trò quan trọng, củng cố các cam kết đã đạt được trước đó giữa hai quốc gia. Cụ thể, vào ngày 26 tháng 9 năm 2025, giới chức Iran đã thông báo về một thỏa thuận riêng với Moscow liên quan đến việc xây dựng bốn tổ máy NMDHN thế hệ thứ ba. Mỗi tổ máy này được thiết kế để đạt công suất ấn tượng, khoảng 1255 MW. Khi tất cả các dự án đã công bố được hoàn thành và đi vào hoạt động, tổng công suất phát điện hạt nhân của Iran được dự báo sẽ chạm mốc 20.000 MW. Để có một cái nhìn so sánh, con số 20.000 MW này gần bằng tổng công suất của tất cả các nhà máy điện hạt nhân đang hoạt động tại Nga, vốn là 28.639 MW theo số liệu của Cơ quan Thống kê Liên bang Nga (Rosstat).

Bước nhảy vọt về năng lượng này được thực hiện trong bối cảnh Iran đang nỗ lực khôi phục và củng cố tiềm lực quốc gia sau những thách thức gần đây. Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian đã nhiều lần tái khẳng định rằng đất nước cam kết phát triển ngành công nghiệp hạt nhân chỉ vì mục đích hòa bình, đồng thời thẳng thừng bác bỏ mọi cáo buộc liên kết chương trình hạt nhân với việc chế tạo vũ khí là "tuyên truyền mang tính gây hấn". Bên cạnh đó, ông cũng bày tỏ quyết tâm mạnh mẽ phục hồi các cơ sở hạt nhân bị hư hại do các tác động bên ngoài xảy ra vào tháng 6 năm 2025, khẳng định sẽ thực hiện việc này "với sức mạnh và quyết tâm lớn hơn nữa". Về mặt kỹ thuật, Tổng Giám đốc IAEA Rafael Grossi trước đó đã nhận xét rằng Iran có đầy đủ khả năng kỹ thuật cần thiết để tiến hành khôi phục các cơ sở bị ảnh hưởng.

Phạm vi hợp tác với Nga, được củng cố vững chắc thông qua quan hệ đối tác chiến lược ký kết vào ngày 17 tháng 1 năm 2025, không chỉ dừng lại ở các tổ máy điện hạt nhân quy mô lớn. Hai bên hiện đang tích cực thảo luận về một phương pháp tiếp cận linh hoạt hơn, bao gồm cả việc xây dựng các lò phản ứng mô-đun nhỏ (SMR) với sự tham gia chuyên môn của tập đoàn Rosatom. Sự đa dạng hóa này là bằng chứng rõ ràng cho thấy Iran đang tìm cách tối ưu hóa và đa dạng hóa các giải pháp năng lượng của mình, nhằm đảm bảo nguồn cung cấp điện ổn định và bền vững trong tương lai, phù hợp với nhu cầu phát triển kinh tế và xã hội.