Hiệp định Khung Hòa bình giữa DRC và M23 được ký kết tại Doha dưới sự bảo trợ của Qatar

Ngày 15 tháng 11 năm 2025, tại thủ đô Doha của Qatar, một thỏa thuận khung quan trọng đã được ký kết giữa đại diện của Cộng hòa Dân chủ Congo (DRC) và nhóm phiến quân Phong trào 23 tháng 3 (M23), lực lượng được cho là nhận sự hậu thuẫn từ Rwanda. Hành động ngoại giao này được kỳ vọng sẽ chấm dứt cuộc đối đầu vũ trang dai dẳng tại miền đông Congo, khu vực đã chứng kiến hàng trăm nghìn dân thường phải di tản và vô số thương vong. Sự tàn khốc của cuộc xung đột được thể hiện rõ ràng, chẳng hạn như vào tháng 4, khi hơn 50 người đã thiệt mạng chỉ trong vòng hai ngày giao tranh.

Qatar đóng vai trò là nhà điều phối then chốt trong tiến trình hòa bình này, vốn nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ Hoa Kỳ, qua đó thể hiện sự can dự quốc tế sâu rộng vào việc tìm kiếm giải pháp cho cuộc khủng hoảng tại khu vực Vùng Hồ Lớn. Tài liệu khung bao gồm tám nghị định thư, đề cập đến nhiều vấn đề cốt lõi như khôi phục quyền lực nhà nước, thực hiện các cải cách kinh tế và tái hòa nhập các lực lượng vũ trang. Tuy nhiên, tại thời điểm ký kết, chỉ có hai nghị định thư được phê duyệt: đó là các điều khoản liên quan đến giám sát chế độ ngừng bắn và trao đổi tù binh. Sáu nghị định thư còn lại vẫn cần phải được các bên tiếp tục đàm phán và thống nhất trong tương lai.

Quá trình đàm phán đã trải qua nhiều giai đoạn phức tạp trước khi đạt được thỏa thuận cuối cùng. Trước đó, vào tháng 7 năm 2025, Tuyên bố Nguyên tắc đã được ký tại Doha, cam kết các bên tuân thủ lệnh ngừng bắn vĩnh viễn. Tiếp theo, vào tháng 10 năm 2025, dưới sự trung gian của Qatar, một thỏa thuận đã đạt được về việc thiết lập cơ chế kiểm soát việc tuân thủ lệnh ngừng bắn này. Bộ trưởng Quốc vụ Qatar, Mohammed bin Abdul-Aziz Al-Khulaifi, mô tả sự kiện ký kết là một bước tiến quan trọng hướng tới việc tìm kiếm giải pháp hòa bình thông qua đối thoại. Trong khi đó, Cố vấn cấp cao và Đặc phái viên của Tổng thống Hoa Kỳ, Massad Boulos, gọi sự kiện này là “bệ phóng” cho một hiệp ước hòa bình cuối cùng.

Mặc dù có những tuyên bố ngoại giao đầy lạc quan, thực tế tại thực địa vẫn còn nhiều khác biệt đáng kể và đầy thách thức. Đã có nhiều báo cáo về việc giao tranh vẫn tiếp diễn, bao gồm cả các cáo buộc từ M23 về việc lực lượng chính phủ ném bom, đồng thời nhóm này cũng tuyên bố mở rộng lãnh thổ kiểm soát ngay trong buổi sáng diễn ra lễ ký kết. Để đảm bảo kế hoạch hòa bình được thực hiện một cách hiệu quả, dự kiến một ủy ban độc lập sẽ được thành lập. Ủy ban này sẽ chịu trách nhiệm giám sát việc thực hiện các thỏa thuận đã ký và đưa ra các khuyến nghị về hòa giải dân tộc, bao gồm cả các vấn đề bồi thường thiệt hại cho nạn nhân.

Thành công của toàn bộ nỗ lực này phụ thuộc rất lớn vào khả năng các bên đạt được thỏa thuận về sáu nghị định thư còn lại, những điều khoản chạm đến các vấn đề cấu trúc sâu xa của cuộc xung đột. M23, đại diện cho lợi ích của thiểu số người Tutsi, đối đầu với chính phủ DRC. Bối cảnh lịch sử cho thấy những nỗ lực ngoại giao thường bị thay thế bằng sự tái diễn bạo lực, đặc biệt sau cuộc tấn công của M23 vào đầu năm 2025, bao gồm việc chiếm Goma vào tháng 1 và Bukavu vào tháng 2. Các nhà quan sát, như phóng viên Alain Wakiyani của Al Jazeera tại Goma, nhận định rằng mặc dù người dân nuôi hy vọng, nhưng chưa có thay đổi hữu hình nào được ghi nhận ngay lập tức tại địa phương. Liên Hợp Quốc tiếp tục kêu gọi tất cả các bên nghiêm túc tuân thủ luật nhân đạo quốc tế và nhân quyền, coi đây là yếu tố không thể thiếu để đạt được một giải pháp bền vững và lâu dài.