AI Định Hình Lại Luật Chơi Trong Âm Nhạc và Nghệ Thuật: Xania Monet, Ai-Da và Bảo Tàng Dataland Mở Ra Thực Tại Sáng Tạo Mới

Thế giới âm nhạc và nghệ thuật đang trải qua những thay đổi chóng mặt. Trí tuệ nhân tạo tạo sinh (Generative AI) không còn là một thử nghiệm đơn thuần mà đã trở thành một phần không thể thiếu trong các tiến trình văn hóa lớn của năm 2025. Liên tiếp các sự kiện mang tính biểu tượng đã khẳng định: ngành công nghiệp sáng tạo đang bước vào một kỷ nguyên mới, nơi các thuật toán đóng vai trò là những người tham gia đầy đủ vào lĩnh vực nghệ thuật, đồng thời khơi dậy những cuộc tranh luận sôi nổi.

Âm nhạc: Nghệ sĩ ảo Xania Monet lần đầu tiên lọt vào bảng xếp hạng Billboard

Trong lĩnh vực âm nhạc, nghệ sĩ ảo Xania Monet đã làm nên lịch sử vào tháng 11 năm 2025 khi cô giành được một vị trí trên bảng xếp hạng Billboard Adult R&B Airplay với ca khúc «How Was I Supposed To Know». Đây là trường hợp đầu tiên trong lịch sử một nghệ sĩ AI được tạo ra hoàn toàn bằng máy tính đạt được thứ hạng đáng chú ý trong một bảng xếp hạng âm nhạc uy tín.

Dự án này được khởi xướng bởi nhà thơ Telisha “Nikki” Jones, người xem AI như một công cụ mở rộng khả năng nghệ thuật của mình, chứ không phải là sự thay thế cho sáng tạo của con người. Xania Monet nhận được sự hỗ trợ từ Hallwood Media, công ty của Neil Jacobson, cựu giám đốc điều hành của Interscope và Geffen. Jacobson tin rằng các nghệ sĩ ảo đại diện cho một phân khúc mới hấp dẫn đầu tư.

• Bài hát đã đạt vị trí thứ 30 trên Billboard Adult R&B Airplay.

Nghệ thuật: Robot họa sĩ Ai-Da sáng tạo chân dung Quốc vương Charles III

Song song với cuộc cách mạng âm nhạc, thế giới nghệ thuật thị giác cũng chứng kiến bước nhảy vọt của riêng mình. Vào tháng 7 năm 2025, robot họa sĩ Ai-Da đã giới thiệu tác phẩm «Algorithm King» – bức chân dung của Quốc vương Charles III. Bức tranh này được thực hiện bằng sơn dầu trên vải, sử dụng thuật toán AI và cánh tay robot.

Tác phẩm được trưng bày tại Hội nghị thượng đỉnh Liên Hợp Quốc «AI for Good» ở Geneva. Ai-Da vốn đã nổi tiếng với các tác phẩm trước đó:

• «Algorithm Queen» – chân dung Nữ hoàng Elizabeth II nhân dịp Lễ kỷ niệm Bạch kim.

Tương lai của nghệ thuật: Bảo tàng AI đầu tiên – Dataland – khai trương tại Los Angeles

Nhìn về tương lai của nghệ thuật, vào mùa xuân năm 2026, Dataland – bảo tàng đầu tiên trên thế giới hoàn toàn dành cho nghệ thuật do AI sáng tạo – sẽ khai trương tại khu phức hợp The Grand LA. Đây là dự án của nghệ sĩ người Thổ Nhĩ Kỳ gốc Mỹ Refik Anadol, người dẫn đầu toàn cầu trong lĩnh vực nghệ thuật dữ liệu (data-art), cùng với người đồng sáng lập Efsun Erkilic.

Bảo tàng có diện tích 2320 mét vuông, bao gồm năm phòng trưng bày và các sắp đặt dữ liệu không gian. Nằm cạnh The Broad và Walt Disney Concert Hall, Dataland hứa hẹn trở thành trung tâm toàn cầu để nghiên cứu về “thơ ca của dữ liệu” và sức mạnh sáng tạo của thuật toán.

Hậu quả về đạo đức và chuyên môn: Từ âm nhạc đến ngành công nghiệp game

Tuy nhiên, đi kèm với sự đổi mới là những căng thẳng ngày càng gia tăng và các vấn đề cốt lõi cần giải quyết:

🔹 Trong ngành công nghiệp game

• AI có khả năng thay thế các họa sĩ thiết kế ý tưởng (concept artists), làm giảm cơ hội việc làm ban đầu.

🔹 Trong âm nhạc và nghệ thuật

Nhiều nhạc sĩ coi nghệ sĩ AI là một mối đe dọa, đặt câu hỏi về tính hợp pháp của cảm xúc và ranh giới của nghệ thuật, đồng thời lo ngại về việc giảm thu nhập của các nghệ sĩ độc lập. Trong khi đó, thị trường nghệ thuật đã phản ứng bằng những giao dịch trị giá hàng triệu đô la, nhưng các nhà phê bình vẫn xem AI là công nghệ sao chép, thiếu ý định nội tại và làm suy yếu giá trị của cử chỉ sáng tạo mang tính nhân văn.

Rõ ràng, AI đã bước vào lĩnh vực sáng tạo không phải một cách lặng lẽ mà như một cơn bão. Thế giới đang đứng trước ngã ba đường: sử dụng thuật toán như một hơi thở mới cho nghệ thuật hay cố gắng giữ lại những ranh giới cũ. Nhưng có một điều chắc chắn: kỷ nguyên mà con người và máy móc cùng nhau sáng tạo đã thực sự bắt đầu.