Các nhà khảo cổ học tại Bolivia vừa khai quật được tàn tích của một ngôi đền cổ thuộc về nền văn minh Tiwanaku bí ẩn, một nền văn minh đã biến mất vào khoảng năm 1000 CN. Phát hiện này mang đến những hiểu biết mới về xã hội cổ đại này.
Ngôi đền mới, được đặt tên là Palaspata, nằm cách khu khảo cổ Tiwanaku nổi tiếng khoảng 215 km về phía đông nam, thuộc đô thị Caracollo, Bolivia. Khác với các nghiên cứu trước đây tập trung quanh Hồ Titicaca, khám phá này cho thấy ảnh hưởng của Tiwanaku đã lan rộng hơn.
Palaspata là một quần thể kiến trúc rộng lớn, dài khoảng 125 mét và rộng 145 mét, tương đương kích thước một khu phố. Công trình có 15 căn phòng hình vuông được bố trí quanh một sân trong trung tâm. Các yếu tố kiến trúc như nền tảng bậc thang và sân chìm tương tự như những gì được tìm thấy ở các khu vực khác của vùng Hồ Titicaca.
Các nhà nghiên cứu đã sử dụng ảnh vệ tinh, máy bay không người lái và phép đo ảnh để xác định và phục dựng địa điểm. Các cuộc khai quật đã phát hiện nhiều mảnh vỡ của các cốc nghi lễ, thường được sử dụng để uống chicha (một loại đồ uống làm từ ngô), cho thấy ngôi đền có khả năng là nơi diễn ra các cuộc tụ họp và lễ kỷ niệm lớn.
Vị trí chiến lược của Palaspata cho thấy nó có thể đã đóng vai trò là điểm kiểm soát giao thương giữa các hệ sinh thái khác nhau: vùng cao màu mỡ gần Hồ Titicaca ở phía bắc, cao nguyên Altiplano khô cằn ở phía tây và các thung lũng Cochabamba màu mỡ ở phía đông. Phát hiện này cung cấp bằng chứng mới về phạm vi và ảnh hưởng của Tiwanaku trong lịch sử tiền Inca của dãy Andes.
Nền văn minh Tiwanaku, một trong những nền văn hóa có ảnh hưởng nhất ở Nam Mỹ thời tiền Columbus, đã phát triển mạnh mẽ ở vùng cao Andes từ khoảng năm 500 đến 1000 CN. Trung tâm của nền văn minh này là thành phố Tiwanaku, gần bờ nam Hồ Titicaca. Nền văn minh này đã phát triển một xã hội phức tạp với kiến trúc đá ấn tượng, kỹ thuật nông nghiệp tiên tiến và ảnh hưởng văn hóa sâu rộng. Mặc dù Tiwanaku cuối cùng đã suy tàn, di sản của nó vẫn tồn tại, định hình sự phát triển của các nền văn minh Andes sau này, bao gồm cả Đế chế Inca.
Bằng chứng khảo cổ học cho thấy Palaspata có thể đã đóng vai trò là một trung tâm quan trọng cho cả hoạt động tôn giáo và thương mại. Việc phát hiện ra các mảnh vỡ cốc keru, thường dùng để uống chicha, củng cố giả thuyết rằng nơi đây là địa điểm cho các bữa tiệc nghi lễ. Hơn nữa, vị trí của Palaspata tại điểm giao thoa của ba vùng sinh thái chính nhấn mạnh vai trò của nó như một trung tâm chiến lược cho thương mại và trao đổi văn hóa, mở rộng hiểu biết của chúng ta về phạm vi ảnh hưởng thực sự của Tiwanaku.