Khám phá Lịch sử Tiến hóa của Tê giác: Góc nhìn Lịch sử-Thời gian

Các nhà khoa học đang sử dụng protein cổ đại để khám phá lịch sử tiến hóa của các loài động vật đã tuyệt chủng, mở ra một cửa sổ mới vào quá khứ và mang lại lợi ích cho sự hiểu biết của chúng ta về sự phát triển của sự sống. Một nghiên cứu gần đây, được công bố vào tháng 7 năm 2025, đã giới thiệu việc chiết xuất và giải trình tự thành công các protein từ một chiếc răng tê giác hóa thạch, ước tính có niên đại hơn 20 triệu năm. Bước đột phá này mở rộng đáng kể khung thời gian để thu thập thông tin tiến hóa so với việc sử dụng DNA cổ đại. Nhóm nghiên cứu, bao gồm Tiến sĩ Marc Dickinson từ Đại học York, đã sử dụng các kỹ thuật tiên tiến để phân tích protein. Trong bối cảnh lịch sử, việc sử dụng protein cổ đại đánh dấu một bước tiến quan trọng trong lĩnh vực cổ sinh vật học. Trước đây, các nhà khoa học chủ yếu dựa vào DNA cổ đại, nhưng vật liệu di truyền này dễ bị phân hủy, đặc biệt là ở vùng khí hậu ấm áp. Protein, mặt khác, có thể tồn tại lâu hơn nhiều, đặc biệt là trong môi trường lạnh. Điều này mở ra những khả năng mới để nghiên cứu lịch sử tiến hóa của các loài đã tuyệt chủng, ngay cả những loài sống hàng triệu năm trước. Theo một nghiên cứu năm 2023 trên tạp chí Nature, protein có thể tồn tại lâu hơn DNA tới 100 lần trong điều kiện thích hợp. Một cột mốc quan trọng khác trong lịch sử nghiên cứu tiến hóa là việc phát hiện ra các công cụ bằng đá cổ nhất ở Việt Nam, có niên đại khoảng 800.000 năm trước. Phát hiện này, được công bố trên tạp chí Khoa học Khảo cổ, cung cấp cái nhìn sâu sắc có giá trị về sự di cư và thích nghi của loài người cổ đại ở Đông Nam Á. Các công cụ này, được tìm thấy ở tỉnh Phú Yên, cho thấy rằng tổ tiên loài người đã sinh sống trong khu vực này sớm hơn nhiều so với những gì người ta nghĩ trước đây. Những phát hiện này nhấn mạnh tiềm năng của protein cổ đại để làm sáng tỏ các mối quan hệ tiến hóa, đặc biệt là đối với các loài đã tuyệt chủng. Độ bền của protein, đặc biệt là trong môi trường lạnh, làm cho chúng trở nên có giá trị để nghiên cứu lịch sử tiến hóa sâu sắc. Nghiên cứu này mở ra những khả năng mới để nghiên cứu quá khứ, bao gồm cả dòng dõi loài người và thậm chí cả khủng long. Nhìn về quá khứ, chúng ta có thể hiểu rõ hơn về hiện tại và tương lai của sự sống trên Trái đất.