Dữ liệu từ 'Euclid' và 'Herschel': Các nhà thiên văn học ghi nhận sự chậm lại của quá trình hình thành sao trong Vũ trụ

Một nhóm các nhà thiên văn học quốc tế đã đi đến kết luận quan trọng rằng kỷ nguyên hình thành sao tích cực nhất trong Vũ trụ đã đi qua. Kết luận này được rút ra từ việc kết hợp dữ liệu thu thập bởi hai kính viễn vọng không gian của Cơ quan Vũ trụ Châu Âu (ESA), đó là "Euclid" và "Herschel". Đây là phép đo nhiệt độ thiên hà chính xác nhất từng được thực hiện trong lịch sử quan sát, cung cấp bằng chứng rõ ràng về sự suy giảm hoạt động vũ trụ.

Giai đoạn then chốt của nghiên cứu là việc đối chiếu thông tin từ kính viễn vọng "Euclid", được phóng vào năm 2023, với các quan sát lưu trữ từ "Herschel", vốn hoạt động trong giai đoạn từ năm 2009 đến năm 2013. Các nhà khoa học đã tiến hành phân tích bức xạ nhiệt phát ra từ bụi sao trong một mẫu bao gồm 2,6 triệu thiên hà. Các nhà nghiên cứu, trong đó có Tiến sĩ Riley Gill từ Đại học British Columbia (UBC) và nhà vũ trụ học Douglas Scott, đã phát hiện ra rằng nhiệt độ trung bình của các thiên hà đã giảm khoảng 10 Kelvin trong suốt 10 tỷ năm qua. Sự sụt giảm nhiệt độ này được coi là một chỉ số trực tiếp cho thấy quá trình khai sinh các ngôi sao mới đang chậm lại.

Trong quá khứ, khi Vũ trụ còn non trẻ, tốc độ hình thành sao đã cao hơn khoảng mười lần so với hiện tại. Các nhà khoa học nhấn mạnh rằng những thiên hà nóng hơn, chứa nhiều ngôi sao khổng lồ và nóng hơn, đã thể hiện tốc độ hình thành sao cao hơn. Về bản chất, sự nguội đi của bụi trong các thiên hà, được ghi nhận qua phân tích, đồng nghĩa với việc cạn kiệt "nguyên liệu thô" cần thiết cho thế hệ sao tiếp theo. Điều này củng cố nhận định rằng Vũ trụ đã vượt qua đỉnh điểm hoạt động của mình và đang bước vào giai đoạn nguội lạnh dần một cách không thể đảo ngược.

Kính viễn vọng "Euclid" vẫn đang tiếp tục sứ mệnh đầy tham vọng nhằm xây dựng một bản đồ ba chiều vĩ đại của vũ trụ. Chỉ tính đến tháng 3 năm 2025, nó đã cung cấp dữ liệu về 26 triệu thiên hà, nằm cách xa hơn 10,5 tỷ năm ánh sáng. Nghiên cứu này có sự tham gia của một nhóm hợp tác quốc tế bao gồm 175 chuyên gia. Như Tiến sĩ Scott đã nhận xét, với một giọng điệu mang tính dự báo, "Kể từ bây giờ, Vũ trụ sẽ chỉ trở nên lạnh hơn và chết chóc hơn." Tuy nhiên, các nhà khoa học trấn an rằng quá trình suy thoái vũ trụ này sẽ chỉ biểu hiện rõ rệt trên Trái Đất sau hàng chục tỷ năm nữa.

Đáng chú ý, những thiên hà sớm nhất trong mẫu nghiên cứu có nhiệt độ trung bình khoảng 35 Kelvin (tương đương khoảng -238°C). Điều này chứng tỏ rằng các quá trình hình thành sao đang diễn ra sôi nổi khi Vũ trụ chỉ mới khoảng 500 triệu năm tuổi. Khám phá này không chỉ là một thành tựu quan sát mà còn xác nhận mạnh mẽ các mô hình lý thuyết hiện có về sự tiến hóa nhiệt của vũ trụ, qua đó minh chứng cho bản chất năng động nhưng đang dần suy thoái của nó.