Dù khả năng tồn tại của sự sống ngoài Trái Đất là rất cao, câu hỏi cốt lõi về việc tại sao chúng ta vẫn chưa tìm thấy bất kỳ dấu vết nào của nó vẫn là trọng tâm chú ý của cộng đồng khoa học toàn cầu, đặc biệt tại các cơ quan nghiên cứu danh tiếng như Fermilab và các tổ chức SETI. Tình thế khó xử không lời giải đáp này, được gọi là Nghịch Lý Fermi, đã thúc đẩy các nhà nghiên cứu phát triển những khái niệm vượt ra ngoài khuôn khổ tư duy truyền thống. Cuộc tranh luận này mang lại cảm giác rằng chúng ta đang tiến gần đến một sự hiểu biết có thể thay đổi triệt để vị trí của nhân loại trong Vũ trụ bao la.
Trong số các lời giải thích được đưa ra, nổi bật là những giả thuyết táo bạo và đôi khi đáng lo ngại. Tiến sĩ Roman Kormepet, một nhà khoa học tại Fermilab đồng thời là nhân viên của Trung tâm Vật lý Hấp dẫn NASA, đưa ra giả định rằng các nền văn minh tiên tiến có thể đã đạt đến đỉnh cao công nghệ, ngang bằng hoặc vượt trội đáng kể so với trình độ của chúng ta. Tuy nhiên, sau khi cạn kiệt tài nguyên hoặc đã thám hiểm hoàn toàn không gian vũ trụ gần kề, họ có thể đi đến kết luận rằng việc tiếp xúc liên sao là vô vọng và tự nguyện ngừng các hoạt động tìm kiếm tích cực. Quan điểm này cũng nhận được sự ủng hộ từ nhiều chuyên gia khác.
Tiến sĩ Michael Grakke, tác giả của một bài báo trên tạp chí Acta Astronautica, lại tập trung vào khái niệm các nền văn minh “siêu sinh học” (metabiological). Ông đề xuất ý tưởng rằng quá trình tiến hóa của họ có thể diễn ra với tốc độ chóng mặt đến mức nhân loại, với các công cụ và mô hình hiện tại, không có đủ độ nhạy cảm cũng như cơ sở khái niệm cần thiết để ghi nhận sự tồn tại của họ. Sự hiện diện của họ có thể phổ biến khắp nơi nhưng vẫn vô hình đối với nhận thức hiện tại của chúng ta, tương tự như việc sóng vô tuyến đã không được nhận ra cho đến khi các thiết bị phù hợp được phát minh.
Nhà nghiên cứu SETI từ Đại học Dartmouth, Tiến sĩ Michael Molenter, lại hướng sự chú ý vào hiện tượng Hiện tượng Không gian Không xác định (UAP). Ông đặt ra nghi vấn liệu khối lượng bằng chứng UAP đã tích lũy có thể được coi là bằng chứng không thể chối cãi về nguồn gốc phi nhân loại hay không, đặc biệt khi xét đến khoảng cách công nghệ khổng lồ tiềm tàng giữa chúng ta và những vị khách ghé thăm. Câu hỏi then chốt mà ông nêu ra là: Liệu số lượng dữ liệu thu thập được có đủ để xác nhận chất lượng của bằng chứng đó hay không?
Những nghiên cứu mới nhất liên quan đến Nghịch Lý Fermi cho thấy rằng nguồn gốc của vấn đề có lẽ không nằm ở sự vắng mặt của sự sống, mà nằm ở giới hạn của chính chân trời tiến hóa của chúng ta. Chẳng hạn, một mô hình hóa gần đây được thực hiện bởi các nhà vật lý thiên văn tại Viện Max Planck đã chứng minh rằng ngay cả khi các nền văn minh phát triển với tốc độ vừa phải, tín hiệu của họ có thể bị suy yếu hoặc bị che khuất trong nhiễu nền của Vũ trụ đến mức việc phát hiện chúng đòi hỏi phải phát triển các phương pháp phân tích dữ liệu hoàn toàn mới, chứ không chỉ đơn thuần là sử dụng kính thiên văn mạnh hơn.
Hơn nữa, các nghiên cứu được công bố trên tạp chí Icarus nhấn mạnh rằng các nền văn minh đã vượt qua giai đoạn “bùng nổ công nghệ” có thể chuyển sang những hình thức tồn tại không cần sử dụng tích cực phổ điện từ, khiến chúng nằm ngoài tầm với của các hệ thống tìm kiếm hiện tại của chúng ta. Những thông tin mới này củng cố luận điểm rằng sự im lặng của vũ trụ có thể không phải là sự trống rỗng, mà chỉ là sự phản ánh giới hạn quang học trong nhận thức thực tại của chính chúng ta. Việc nhận thức được thực tế này có thể đóng vai trò là chất xúc tác mạnh mẽ cho giai đoạn đột phá khoa học và có lẽ là đột phá về mặt hiện sinh tiếp theo của nhân loại.