Một nghiên cứu đột phá được công bố trên tạp chí Nature Communications vào tháng 9 năm 2025 đã tiết lộ một xu hướng đáng chú ý: nhiều loài thực vật có nguồn gốc từ châu Âu không chỉ phát triển mạnh mẽ ở các vùng đất mới mà còn gia tăng sự hiện diện ngay tại quê hương của chúng. Điều này cho thấy một tập hợp các đặc điểm chung đã góp phần vào thành công trên phạm vi toàn cầu của những loài cây này.
Nghiên cứu, phân tích dữ liệu từ mười quốc gia châu Âu, đã xác định rằng những loài thực vật phát triển mạnh ở môi trường mới thường sở hữu những đặc tính như thân cao, khả năng thích ứng linh hoạt, tính cạnh tranh cao và ưa chuộng đất giàu dinh dưỡng. Những đặc điểm này được xem là động lực chính thúc đẩy sự lan rộng của chúng, cả trong phạm vi quốc gia lẫn quốc tế. Ngược lại, các loài thực vật đang suy giảm tại quê hương bản địa hiếm khi thành công khi thiết lập sự hiện diện ở các vùng lãnh thổ xa lạ.
Phát hiện này mang lại những hiểu biết sâu sắc, giúp dự đoán các loài có nguy cơ trở thành sinh vật xâm lấn, từ đó hỗ trợ các nỗ lực bảo tồn và bảo vệ sự đa dạng sinh học bản địa. Hiện tượng thực vật lan rộng ra ngoài phạm vi bản địa không phải là mới, nhưng nghiên cứu này nhấn mạnh sự tương đồng về đặc điểm giữa các loài thành công trên toàn cầu. Các chuyên gia cho rằng, khả năng thích ứng với nhiều loại môi trường, sự cạnh tranh hiệu quả với các loài bản địa về nguồn nước, ánh sáng và dinh dưỡng là những yếu tố then chốt.
Điều này cũng phản ánh một quy luật tự nhiên về sự sinh tồn và phát triển, nơi những cá thể mang trong mình sự linh hoạt và khả năng khai thác tối ưu nguồn lực sẽ có lợi thế trong việc lan tỏa và phát triển. Các nhà khoa học cũng chỉ ra rằng, những loài thực vật có xu hướng suy thoái tại châu Âu thường thiếu đi những đặc điểm này, khiến chúng khó lòng cạnh tranh và thích nghi với những điều kiện mới. Điều này cung cấp một góc nhìn quan trọng cho việc quản lý và bảo tồn, giúp xác định sớm các loài có nguy cơ gây hại cho hệ sinh thái bản địa.
Theo các nghiên cứu về sinh vật ngoại lai, những loài này thường có khả năng sinh sản nhanh, ít bị kiểm soát bởi thiên địch tự nhiên và có thể làm mất cân bằng sinh thái, đe dọa đa dạng sinh học. Ví dụ, tại châu Âu, nhiều loài thực vật bản địa đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng do sự cạnh tranh từ các loài ngoại lai, cũng như do các yếu tố như thay đổi mục đích sử dụng đất và biến đổi khí hậu.
Sự lan tỏa của thực vật châu Âu trên toàn cầu không chỉ là một hiện tượng sinh học mà còn là minh chứng cho khả năng thích ứng và phát triển mạnh mẽ của sự sống. Nó cho thấy rằng, những đặc tính nội tại như sự linh hoạt, khả năng cạnh tranh và sự nhạy bén với môi trường là những yếu tố quan trọng giúp một loài có thể tồn tại và phát triển mạnh mẽ, ngay cả khi đối mặt với những thay đổi lớn lao. Việc hiểu rõ những đặc điểm này không chỉ giúp chúng ta dự đoán và quản lý các loài có nguy cơ xâm lấn, mà còn mang lại những bài học sâu sắc về sự kiên cường và khả năng phục hồi của tự nhiên.