Năm 2025 đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong lĩnh vực nghiên cứu thực vật học với sự ra mắt của Atlas Thực vật Toàn cầu. Nền tảng tương tác đột phá này đang định hình lại cách chúng ta tìm hiểu về hệ thực vật trên khắp hành tinh, cung cấp thông tin chi tiết về hơn 30.000 loài.
Dự án sáng tạo này kết hợp sức mạnh của trí tuệ nhân tạo (AI) với kho lưu trữ khoa học đồ sộ để tạo ra một bản đồ thế giới thực vật sống động, dễ tiếp cận. Atlas tự hào với sự hợp tác của 100 đối tác đến từ 36 quốc gia, giới thiệu một bộ sưu tập phong phú các mẫu thực vật khô ép (herbarium). Những mẫu vật quý giá này, từng bị giới hạn trong các kho lưu trữ, nay đã được số hóa và cung cấp miễn phí cho công chúng, mở ra cánh cửa tri thức chưa từng có.
Người dùng có thể dễ dàng khám phá atlas bằng cách nhấp vào các quốc gia hoặc tìm kiếm các loài thực vật cụ thể. Brazil đóng vai trò then chốt trong dự án này, với Trung tâm Tham khảo Thông tin Môi trường (CRIA) tại Campinas, São Paulo, đóng góp hơn 6.800 mẫu vật được lập danh mục, bao gồm cả những loài đô thị phổ biến như ipê vàng. Mỗi loài được lập danh mục trong atlas đều đi kèm với thông tin chi tiết về công dụng, lịch sử và đặc điểm tự nhiên, biến nó thành một công cụ thiết yếu cho giáo dục môi trường.
Việc dân chủ hóa quyền truy cập vào các kho lưu trữ khoa học này không chỉ nâng cao hiểu biết của công chúng mà còn có tiềm năng định hình các chính sách công về bảo tồn môi trường. Bằng cách tổng hợp dữ liệu một cách có hệ thống, atlas hỗ trợ việc xác định các loài có nguy cơ tuyệt chủng và cung cấp cơ sở vững chắc cho các quyết định trong nỗ lực bảo tồn hệ thực vật toàn cầu.
Sự tích hợp của AI vào nghiên cứu đa dạng sinh học đang mở ra những chân trời mới. Các nghiên cứu gần đây cho thấy AI có thể tăng tốc độ khám phá loài, cải thiện việc theo dõi hệ sinh thái và giúp đạt được các mục tiêu bảo tồn toàn cầu. Công nghệ học máy, khi được đào tạo trên hình ảnh vệ tinh và dữ liệu DNA môi trường, có khả năng lập bản đồ phân bố loài với độ chính xác cao hơn bao giờ hết, thậm chí suy luận các mối quan hệ tương tác giữa các loài mà trước đây rất khó nghiên cứu. Điều này cho phép chúng ta có cái nhìn sâu sắc hơn về sự phức tạp của thế giới tự nhiên.
Bên cạnh đó, các mẫu vật herbarium, được bảo quản tỉ mỉ qua hàng thế kỷ, đóng vai trò như những thư viện sống của sự đa dạng sinh học. Chúng không chỉ ghi lại lịch sử thực vật của một khu vực mà còn là nguồn dữ liệu quý giá cho các nghiên cứu về di truyền, biến đổi khí hậu và thậm chí cả các ứng dụng pháp y. AI có khả năng khai thác và phân tích lượng dữ liệu khổng lồ từ các bộ sưu tập này, mang lại những hiểu biết sâu sắc về sự tiến hóa của thực vật và tác động của môi trường theo thời gian.
CRIA, một tổ chức phi lợi nhuận được thành lập vào năm 2000, tiếp tục đóng góp đáng kể vào việc làm cho thông tin về đa dạng sinh học của Brazil trở nên dễ tiếp cận. Thông qua các hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu và ứng dụng của mình, CRIA củng cố cam kết chung của nhân loại trong việc hiểu và bảo vệ di sản thiên nhiên phong phú của chúng ta. Sự ra đời của Atlas Thực vật Toàn cầu, với sự hỗ trợ của AI và bản đồ tương tác, là minh chứng cho sức mạnh của sự hợp tác và đổi mới công nghệ, thúc đẩy một sự hiểu biết sâu sắc hơn, kết nối hơn về thế giới thực vật và trách nhiệm chung của chúng ta trong việc bảo tồn nó cho các thế hệ tương lai.