Các nhà khoa học khám phá nguồn gốc tiến hóa của hành vi tiếp xúc miệng ở linh trưởng

Những nghiên cứu khoa học mới đây đang tập trung làm sáng tỏ nguồn gốc tiến hóa sâu xa của hành vi tiếp xúc miệng, một hành vi được quan sát thấy ở nhiều loài linh trưởng, bao gồm cả con người. Các nhà khoa học từ Đại học Oxford, phối hợp cùng các đồng nghiệp tại Viện Công nghệ Florida, đã tiến hành đánh giá và đưa ra nhận định rằng mô hình hành vi này có thể đã xuất hiện trong khoảng thời gian từ 21,5 đến 16,9 triệu năm trước ở các loài linh trưởng sơ khai. Công trình nghiên cứu này, được công bố trên tạp chí *Evolution and Human Behavior*, đóng góp quan trọng vào việc hiểu rõ sự hình thành của các nghi thức xã hội phức tạp.

Hành vi tiếp xúc miệng không mang lại lợi ích sinh tồn trực tiếp rõ ràng, điều này đã thúc đẩy các nhà nghiên cứu xem xét các động lực tiến hóa thay thế. Theo phân tích, cử chỉ này có khả năng đã phát triển để thực hiện các chức năng quan trọng như đánh giá đối tác tiềm năng hoặc củng cố các liên kết xã hội hiện có trong nhóm. Các nhà nghiên cứu xem xét giả thuyết rằng nụ hôn có thể bắt nguồn từ hành vi chải chuốt (grooming) – việc chăm sóc lông lẫn nhau, một đặc trưng của các loài vượn người như tinh tinh và bonobo. Các loài này cũng thực hiện hành vi hôn và ôm để hòa giải hoặc tương tác xã hội, cho thấy mối liên hệ sâu sắc giữa chải chuốt và các biểu hiện tình cảm.

Trong số các giả thuyết khác giải thích nguồn gốc của nụ hôn, nổi bật là lý thuyết liên kết nó với thực hành truyền thức ăn nhai sẵn (pre-mastication) – việc truyền thức ăn đã được nhai từ mẹ sang con bằng miệng. Đây được coi là một biểu hiện của sự chăm sóc và gắn bó. Một lời giải thích khác tập trung vào việc trao đổi thông tin: khi hôn, con người vô thức đọc được các tín hiệu hóa học thông qua mùi và vị, đóng vai trò như một bài kiểm tra sinh học về sự tương thích di truyền của đối tác. Nhà nghiên cứu Adriano Lameira từ Đại học Warwick đã đưa ra một phiên bản khác, cho rằng nụ hôn có thể đã tiến hóa từ thói quen loại bỏ rác hoặc ký sinh trùng khỏi lông của đồng loại bằng cách sử dụng đôi môi chu ra, sau đó biến đổi thành một cử chỉ thể hiện sự gắn bó.

Trong khi ở các loài vượn, chải chuốt vừa là một thủ tục vệ sinh vừa là cách để củng cố mối quan hệ xã hội, thì ở con người – những người đã mất đi lớp lông dày – nụ hôn vẫn giữ vai trò là một tín hiệu phi ngôn ngữ của sự yêu mến. Các biến thể văn hóa đã tạo nên dấu ấn riêng biệt trong cách hiểu về hành động này; ví dụ, ở La Mã cổ đại, tồn tại nhiều loại nụ hôn khác nhau, chẳng hạn như “osculum” (thân thiện) và “savium” (ái ân), điều này nhấn mạnh tính đa diện của hành vi này. Các nhà khoa học tại Đại học Bách khoa Perm lưu ý đến các tác động sinh lý của nụ hôn, bao gồm sự tăng vọt adrenaline, tăng mức serotonin và dopamine, cũng như giảm cortisol, góp phần tăng khả năng chống chịu căng thẳng. Những dữ liệu này cho thấy, mặc dù nguồn gốc có thể là sinh học, nhưng biểu hiện hiện đại của nụ hôn đã gắn kết sâu sắc với các chuẩn mực văn hóa và trạng thái tâm lý của con người.