Tiếng Catalan và tiếng Romania: Khám phá sự tương đồng và khác biệt về ngôn ngữ
Tiếng Catalan và tiếng Romania, cả hai đều là ngôn ngữ thuộc hệ Roman, có chung một số từ vựng, chẳng hạn như 'cap' [kap] (đầu), 'nas' [nas] (mũi), 'lluna' [ʎunə] (mặt trăng) và 'pluja' [pɫuʒə] (mưa). Tuy nhiên, khả năng thông hiểu lẫn nhau của chúng bị hạn chế. Theo José Enrique Gargallo, giáo sư ngữ văn Roman tại Đại học Barcelona, những điểm tương đồng bề ngoài có thể gây hiểu lầm.
Mặc dù có một cảm giác trực quan rằng tất cả các ngôn ngữ Roman đều giống nhau, nhưng sự tương đồng giữa tiếng Romania và tiếng Catalan thường bị phóng đại. Tiếng Ý gần gũi hơn với cả tiếng Catalan và tiếng Tây Ban Nha. Tiếng Ý dễ hiểu hơn đối với những người nói các ngôn ngữ Roman khác vì nó đã bảo tồn các gốc Latinh như 'casa' [ˈkaːsa] (nhà), 'bello' [ˈbɛllo] (đẹp), 'terra' [ˈtɛrra] (đất) và 'mare' [ˈmaːre] (biển).
Tiếng Romania, được bao quanh bởi các ngôn ngữ từ các hệ khác (Germanic, Slavic, Turkic, Neo-Greek, Hungarian), có những đặc điểm riêng. Ví dụ, các số từ 1-10 trong tiếng Romania – 'unu' [ˈunu], 'doi' [doj], 'trei' [trej], 'patru' [ˈpatru], 'cinci' [t͡ʃint͡ʃʲ], 'șase' [ˈʃase], 'șapte' [ˈʃapte], 'opt' [opt], 'nouă' [ˈnowə], 'zece' [ˈzet͡ʃe] – nghe quen thuộc với những người nói tiếng Catalan. Tuy nhiên, các số như mười một ('unsprezece' [ˌunspreˈzet͡ʃe]) không thể nhận ra do ảnh hưởng của tiếng Slav trong cấu trúc của chúng.
Sự cô lập của tiếng Romania đã bảo tồn các dạng cổ xưa, chẳng hạn như 'frumos' [fruˈmos] cho 'bonic' (đẹp). Đọc tiếng Romania có thể giống như đọc một dạng tiếng Latinh. Từ cho 'món' (thế giới) là 'lume' [ˈlume], trong khi ở các ngôn ngữ Roman khác, gốc liên quan đến 'llum' (ánh sáng).
Mặc dù một số nguồn cho rằng có sự tương đồng từ vựng cao giữa tiếng Romania và tiếng Catalan, nhưng Giáo sư Gargallo coi điều này là "desmesurat" (quá mức) trong thực tế. Những từ được chia sẻ này thường có cùng gốc từ nguyên. Ví dụ bao gồm 'ou' [ɔw] (trứng), 'cap' [kap] (đầu), 'nas' [nas] (mũi) và 'foc' [fɔk] (lửa).
Các từ khác có sự tương đồng do nguồn gốc toàn Roman của chúng, chẳng hạn như 'pâine' [ˈpɨjne] (bánh mì), 'câine' [ˈkɨine] (chó), 'mare' [ˈmare] (biển) và 'unghie' [ˈuŋɡʲie] (móng tay). Một phần đáng kể từ vựng tiếng Romania đến từ các nguồn không phải tiếng Latinh. Cuối cùng, việc hiểu tiếng Romania đòi hỏi ngữ cảnh và sự quen thuộc, đặc biệt đối với những người không có kiến thức trước.