Suriye ve İsrail Arasında Tarihi Barış Anlaşması İddiaları: 2025 Sonuna Kadar Golan’dan Çekilme Gündemde

Suriye ile İsrail arasında 2025 yılının sonuna doğru kapsamlı bir barış anlaşmasının imzalanabileceğine dair çıkan haberler, Ortadoğu'nun karmaşık jeopolitik yapısında yeni bir sayfa açıyor. Bu potansiyel atılım, on yıllardır açık çatışma halinde bulunan iki devletin ilişkilerinde köklü bir değişime işaret edebilir. Öne sürülen anlaşmanın temelini, İsrail güçlerinin son askeri eylemler sırasında işgal ettiği tüm Suriye topraklarından, buna stratejik öneme sahip Hermon Dağı zirvesi de dahil olmak üzere, aşamalı olarak çekilmesi oluşturuyor.

Taraflar arasındaki doğrudan temasların hali hazırda devam etmesi, bu anlaşma söylentilerine ciddi bir ağırlık katmaktadır. Önerilen vizyon, Golan Tepeleri bölgesinin bir nevi “Barış Bahçesi”ne dönüştürülmesini içeriyor; bu da odağın çatışmadan kalkınmaya kaydırılarak ortak ekonomik ve gelişim projelerinin hayata geçirilebileceğine işaret ediyor. Yaklaşık 1800 kilometrekarelik bir alana sahip olan Golan Tepeleri, 1967 yılından bu yana İsrail kontrolünde bulunuyor ve İsrail 1981 yılında burayı ilhak ettiğini açıklamıştı. Ancak bu ilhak, BM dahil olmak üzere uluslararası toplumun geniş çaplı tanınırlığını kazanmış değil. Bu tarihi bağlam ve bölgenin kilit stratejik önemi, her iki tarafın da güvenlik ve istikrara yönelik derin ihtiyaçlarını yansıtmaktadır.

Lübnan kaynaklarına göre yürütülen mevcut müzakereler, Suriye tarafının önceliklerinin değiştiğini gösteriyor olabilir. Aralık 2024’te iktidara gelen Ahmed aş-Şaraa liderliğindeki yeni yönetim, uluslararası meşruiyet kazanmaya ve Ocak 2025'ten bu yana işgal altında tutulan topraklardan asker çekilmesine odaklanmış durumda. Bölgesel taleplerden ziyade yeni yönetimin siyasi olarak tanınmasına yönelik bu vurgu, ilerleme için bir katalizör görevi görüyor. Medya raporlarına göre Suriye, Golan Tepeleri'nin tamamının iadesi konusunda ısrarcı olmuyor. Aralık 2024'ten bu yana Suriye'nin fiili lideri olan Ahmed aş-Şaraa, uluslararası meşruiyet çabaları kapsamında yakın zamanda, 11 Kasım 2025 tarihinde Beyaz Saray'ı ziyaret etmiştir.

Öte yandan, İsrail'in pozisyonu netliğini koruyor. Dışişleri Bakanı Gideon Saar, Haziran 2025'te yaptığı açıklamada, Golan Tepeleri'nin herhangi bir barış anlaşmasında İsrail'in parçası olarak kalacağını kesin bir dille vurguladı. Analistlere göre bu açıklama, Golan'ın iadesinin geleneksel olarak Şam için kilit bir koşul olması nedeniyle, müzakerelerin tam başarısı önünde bir engel teşkil edebilir. Katar, Ürdün, Türkiye, Suudi Arabistan, Mısır ve Almanya'nın da aralarında bulunduğu uluslararası toplum, daha önce İsrail'in Golan'daki yerleşim yerlerini genişletme planlarına ilişkin endişelerini dile getirmişti.

2025 sonuna hedeflenen bu uzlaşmanın başarısı, tarafların birbirlerini düşman olarak değil, kendi güvenlik ve refah arayışlarının bir yansıması olarak görme yeteneğine bağlı olacaktır. BM güçlerinin kontrolündeki askerden arındırılmış bölge boyunca uzanan fiili ayrım hattı, işbirliğine dayalı yeni bir yapıyla değiştirilebilir. Bu durum, tüm katılımcıların, neyin değiştirilemez olduğu konusundaki içsel kabullerini derinlemesine gözden geçirmelerini gerektirmektedir. Barışın kalıcı olması için, her iki ülkenin de köklü paradigmaları yıkması şarttır.