Avrupa Demiryolları ve Altyapı Şirketleri Topluluğu (CER), Avrupa Birliği'nin tüm başkentlerini ve büyük şehirlerini birbirine bağlayacak iddialı bir yüksek hızlı demiryolu ağı projesi sundu. Ekim 2025'te Avrupa Komisyonu tarafından kabul edilmesi beklenen bu vizyoner plan, kıtalararası ulaşımda yeni bir çağ başlatmayı hedefliyor.
Plan, 250-350 km/saat hızlarda seyredecek trenlerle yaklaşık 49.400 kilometrelik bir demiryolu ağı oluşturmayı amaçlıyor. Bu proje hayata geçtiğinde, Avrupalıların %50'si uzun mesafeli seyahatlerini yüksek hızlı trenlerle, %20'si ise konvansiyonel trenlerle yapacak. Bu durum, demiryollarını Avrupa'nın ulaşım omurgası haline getirecek. Proje, Atina'da düzenlenen 8. Altyapı ve Ulaştırma Konferansı'nda (ITC2025) CER İcra Direktörü Alberto Mazzola tarafından tanıtıldı. Mazzola, Avrupa Komisyonu'nun daha ekolojik ve dayanıklı bir ulaşım için demiryollarını önceliklendirdiğini vurguladı. Bu planın, Yunanistan gibi ülkelere Avrupa demiryolu ağına entegre olma fırsatı sunarken, entegre olamayanları geride bırakma riski taşıdığına dikkat çekti.
Mazzola, Avrupa'da mevcut demiryolu altyapısında önemli bir eksiklik olduğunu, hatta II. Dünya Savaşı sonrası döneme göre ortalama %15-20 daha az demiryolu altyapısı bulunduğunu belirtti. Bu durumun, trenlerin tam kapasite kullanımını ve özel/kamu girişimlerini engellediğini ifade etti. Projenin 20 yıllık bir uygulama ufku ve tahmini 546 milyar Euro'luk bir maliyeti bulunuyor. CER, finansman için Avrupa ve ulusal programların yanı sıra Avrupa savunma harcamalarından altyapıya ayrılacak payın da kullanılabileceğini öneriyor. Ukrayna'daki savaşın, demiryollarının milyonlarca insanı ve mülteciyi taşıma konusundaki kritik rolünü gösterdiği ve bu nedenle demiryollarının "Ukrayna'nın ikinci ordusu" olarak nitelendirildiği vurgulandı.
Avrupa Komisyonu'nun 2030 yılına kadar yüksek hızlı demiryolu trafiğini iki katına, 2050 yılına kadar ise üç katına çıkarma hedefi bulunuyor. Bu vizyon, Avrupa kıtasında daha hızlı, daha çevre dostu ve entegre bir ulaşım ağı oluşturmayı amaçlıyor. Ancak, bu hedeflere ulaşmak, üye ülkeler arasında büyük yatırımlar yapılmasını ve teknik açıdan karmaşık engellerin aşılmasını gerektiriyor. Avrupa'da demiryolu altyapısının parçalanmışlığı, farklı hat genişlikleri ve teknik standartlar gibi tarihsel olarak oluşmuş sorunlar, tek tip bir Avrupa trafik alanı vizyonunun önünde önemli bir engel teşkil ediyor. Bu durum, özellikle mal taşımacılığında kesintisiz ve verimli bir geçişi zorlaştırıyor. Ancak, demiryolu ağının birlikte çalışabilirliği, Avrupa iç pazarının işlevselliği ve AB'nin iddialı iklim hedeflerine ulaşılması için büyük önem taşıyor. Jeopolitik gelişmeler, güçlü ve birlikte çalışabilir bir demiryolu altyapısının stratejik boyutunu daha da belirgin hale getirmiş durumda. Bu kapsamda, 21st Europe düşünce kuruluşu tarafından önerilen ve 2040 yılına kadar 22 Avrupa ülkesindeki 39 şehri birbirine bağlaması hedeflenen "Starline" projesi gibi daha da iddialı planlar da gündemde. Bu tür büyük ölçekli projeler, kıtalararası seyahati daha erişilebilir hale getirme potansiyeli taşıyor ve Avrupa'nın ulaşım geleceğini şekillendirmede kilit rol oynayacak.