Gana, 21 Eylül 2025 tarihinde yeni bir anayasa için halk oylaması yapmaya hazırlanıyor. Bu adım, Eylül 2021'deki darbenin ardından ülkenin siyasi geçiş sürecinde önemli bir dönüm noktası olarak görülüyor. General Mamady Doumbouya liderliğindeki askeri yönetim tarafından duyurulan referandumun amacı, anayasal düzeni yeniden tesis etmek ve demokratik seçimlere giden yolu açmak.
Ancak, bu kritik oylama öncesinde siyasi çevrelerde ve sivil toplum kuruluşlarında önemli endişeler dile getiriliyor. Taslak anayasa, başkanlık görev süresinin mevcut beş yıldan yedi yıla çıkarılmasını ve bu sürenin bir kez uzatılabilmesini öngörüyor. Ayrıca, üyelerinin bir kısmının doğrudan Cumhurbaşkanı tarafından atanacağı bir Senato'nun kurulması planlanıyor. Taslakta ücretsiz ve zorunlu eğitim ile evrensel sağlık güvencesi gibi sosyal düzenlemeler de bulunuyor.
Bu anayasal değişiklikler, ülkenin yönetim yapısını ve siyasi istikrarını derinden etkileme potansiyeli taşıyor. Özellikle başkanlık görev süresinin uzatılması ve Senato'ya atanacak üyeler gibi konular, bazı siyasi aktörler ve sivil toplum temsilcileri tarafından askeri geçişin süresini uzatabileceği endişesiyle eleştiriliyor. Bu durum, ülkenin demokratikleşme sürecinin samimiyeti hakkında soru işaretleri yaratıyor.
Endişelerin arttığı bir dönemde, ülkenin en büyük üç muhalefet partisinin referandumdan kısa bir süre önce 90 gün süreyle faaliyetlerinin askıya alınması, demokratik alanın daraltıldığına dair kaygıları güçlendirdi. Bu karara tepki olarak 5 Eylül'den itibaren ülke çapında gösteriler düzenlenmesi planlanıyor.
Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu (ECOWAS), Gana'nın demokratik yönetime dönüş sürecini destekleme konusundaki kararlılığını sürdürüyor ve şeffaf, kapsayıcı bir geçiş süreci çağrısında bulunuyor. ECOWAS, ülkedeki siyasi istikrarı sağlamak amacıyla teknik misyonlar göndermiş ve çeşitli görüşmeler gerçekleştirmiştir. Sahel ve Batı Afrika'da yaşanan askeri darbeler zinciri göz önüne alındığında, Gana'nın siyasi gidişatı bölgesel istikrar açısından da büyük önem taşıyor.
Gana'nın siyasi tarihinde daha önceki anayasal düzenlemeler ve darbeler de yaşanmıştır. 2021'deki darbenin ardından 2020 anayasası askıya alınmış ve geçici bir anayasal düzenleme yürürlüğe girmişti. Yeni anayasa taslağının, General Doumbouya'nın gelecekteki başkanlık seçimlerinde aday olmasına imkan tanıyabileceği yönündeki yorumlar, muhalefet tarafından tepkiyle karşılanıyor ve geçiş sürecinin temel amacına ilişkin tartışmaları alevlendiriyor.
Sonuç olarak, 21 Eylül 2025'te yapılacak anayasa referandumu, Gana için bir dönüm noktası niteliği taşıyor. Ülkenin anayasal düzenini yeniden tesis etme ve demokratik bir geleceğe ilerleme hedefi, mevcut siyasi dinamikler ve dile getirilen kaygılarla birlikte, hem ulusal hem de bölgesel düzeyde yakından takip ediliyor. Bu süreç, Gana'nın demokratikleşme yolundaki kararlılığının ve kapsayıcı bir yönetim anlayışının bir göstergesi olacaktır.